Merhaba F1 severler!

Yeni yine yeniden bir F1 yazısı ile karşınızdayım. Konumuz başlıktan anlaşılacağı üzere yaklaşan İspanya GP’si.

Biliyorum çoğu sabırsız F1 seyircisi sezona bitti gözüyle bakıyor. Ancak sabretmeyi seçen okuyucularıma sezon başından bu yana tek bir şey yazıyorum: Barcelona’yı bekleyin. Sabreden derviş, muradına ermiş misali sabredenlerin ödüllerini alacağı yarış burası.

Evet, artık beklemek yok; bazı şeylerin netleşeceği yer İspanya’dır. Dikkat edin, sezonun bittiği yer demiyorum, güç dengelerinin belli olacağı yer diyorum. Bundan sonra da geliştirme yarışı sezonun sonucunu belirleyecek. İspanya, sadece bir yön tabelası.

İspanya GP’si neden önemli?

Önceden yazmıştım, kısaca tekrarlayalım… İspanya, bir arabanın her türlü özelliğine hitap eden bir pisttir. 1’nci sektör; düzlüğe, hızlı yön değiştirmelere ve hızlı virajlara sahip. 2’nci sektör, hızlı ve orta hızlı virajlar içerir. 3’ncü sektör ise yavaş virajlar içerir.

Özetleyecek olursak;

1’nci sektörde düzlük hızınız iyi olmalı, yani düşük drag (hava ile sürtünme) arıyoruz. Ayrıca hızlı virajlar ve özellikle hızlı yön değişimi iyi bir aerodinamik yapı gerektirir.

2’nci sektör de, hızlı ve orta hızlı virajları ile iyi bir aerodinamik yapı gerektirir.

3’ncü sektör ise iyi bir mekanik yere basma kuvveti gerektirir.

Sonuç olarak bir arabanın tüm aerodinamik ve mekanik özelliklerini bu pistte anlarız. Arabanın sorunlu yanlarını iyot gibi açığa çıkarır ve arabanın ne yönde geliştirilmesi gerektiğini net bir şekilde ortaya koyar. Sezon öncesi testler de bu nedenle İspanya’da yapılır. O nedenle bu pistte hızlı olmak çok önemlidir.

İspanya GP’sinin bir yönü daha önemlidir. Sezon öncesi testler burada yapıldığı için, yarışlarda arabaların çoğunlukla tam kapasiteleri ortaya çıkar. Çünkü ayar tutturamamak gibi bir bahane burada işlemez. Sezon öncesi testler sırasında yeteri kadar veri toplanmıştır ve bu veriler çerçevesinde tüm ayarlar belli gibidir. Yani arabaların doğru ayarlar ile tam kapasitelerini yansıttıkları yarıştır İspanya.

Tüm bu verilerin ışığında, eskilerin net tespitini yazalım: “İspanya’yı kazanan, sezonu kazanır.” Eskiler çok da yanılmamıştır. İspanya GP’sini kazanan arabalar ile şampiyon arabalar arasında güzel bir istatistiksel bağ da vardır.


İşaretlediğim bölgeler kritik. Bu sefer mor ile işaretledim, olmuş mu?

Pistin karakteristiği

Hava sıcaklığı, geleneksel olarak Bahrain Sakhir pisti ile benzer olur. Hafta sonu için tahminler de, şimdilik gelenekselliğin bozulmayacağını öngörüyor. 20 derecenin biraz üstünde hava sıcaklıkları, 30–40 derece arası pist sıcaklıkları beklenebilir. Yağmur olasılığı çok çok az, kuru bir yarış izleyeceğiz.

Yine aynı Bahreyn gibi zaman zaman rüzgarların çok etkili olduğu bir pist. Bazen, araçların spin atmalarını sağlayacak kadar şiddetli esiyor. Yani eğer yarış günü aşırı rüzgarlı olursa, ki olma ihtimali küçümsenmeyecek kadar fazla, tüm hafta sonu yaptığınız ayarlar çöpe gidebilir. Pilotlar ve takımlar için gerçekten can sıkıcı.


Pilotların hafta sonu için seçtikleri lastikleri bunlar. Hamilton’ın ve Leclerc’in C1 lastik seçimini daha doğru buldum…

Lastiklerin tamamı için, yani her 4 lastik için de zorlu bir pist. Özellikle, Çin GP’si gibi sol ön lastiklerin aşınmasına dikkat edilmelidir. Geçen sene, MotoGP yarış organizasyonu tarafından, zeminin düzleştirilmesi amacıyla, zeminin yeniden asfaltlanması talep edilmişti. Yeni asfalt, zeminin düzelmesini çok az da olsa sağladı. Ancak yeni asfalt nedeniyle lastik aşınmaları önceki senelere göre arttı. Lastikler daha çabuk ve daha çok ısınıyor. Bu nedenle Pirelli, en sert lastikleri olan, C1-C2-C3 lastiklerini getirdi. Pirelli’nin, yeni tasarımlı sert lastiklerine rağmen, çoğu pilotun çift pit stop yapmasını bekliyorum. Sadece önden başlayanlar, yarışı temiz bir havada sürdürüp, birbirlerini de çok zorlamazlarsa, tek pit stop ile yarışı geçebilirler. Ayrıca kısaca hatırlatalım, testlerde ufalanma sorunu aşırı derecede fazla görülmüştü.

İspanya, orta downforce’un biraz üzerinde ayar yapılmasını gerektiren bir pisttir. Geçtiğimiz haftalarda, downforce ayarlarına 1–5 arası puan vermeye başlamıştık. 1 değeri, en düşük downforce isteyen Monza; 5 ise en fazla downforce isteyen Monaco olacak şekilde pistlere değer veriyorduk. İspanya bu değerlendirmede 3.5 gibi kabul edilebilir. Bahreyn’e karakter olarak çok benzemekle birlikte, daha kısa düzlükleri nedeniyle 3.5 gibi değer verilebilir.

Daha kısa düzlükler demişken, hemen düzlüklere değinelim. 9–10’ncu virajlar arasındaki düzlük ve start düzlüğü olmak üzere pistin iki farklı düzlüğü vardır. Her iki düzlük de aynı zamanda DRS bölgesidir. Düzlükleri Bahreyn, Bakü ve Çin’e göre daha kısa olmasına rağmen, yine de kabul edilebilir uzunluklardadır. Start-finiş düzlüğü 1000 metreden biraz fazla uzunluğu ile geçiş için yeterli fırsatı sunmaktadır. Onun dışında, 9’ncu ve 10’ncu virajlar arasındaki mesafe de, 650 metre civarında olması nedeniyle, DRS yardımıyla, geçiş imkanı sunar.

Pit’i hiç durmadan geçerseniz, pit geçişi 16–17 saniye arasında sürüyor. Yani, sorunsuz bir pit stop’ın, lastik değişimi ile birlikte, toplam 20–21 saniye civarında sürmesi beklenmelidir.

Pistin tam gaz geçilme oranı %60 civarında, yani motorlara çok yük binmez. Çok fazla hız değişimi gerektiren frenleme bölgesi yok, o nedenle fren aşınması da takımları zorlamaz. Mekanik anlamda orta zorlukta bir pist.

Bu pistin en önemli özelliklerinden birisi, start anında çok büyük fırsatlar sunmasıdır. Start çizgisi ile ilk viraj arasındaki “750 metrelik” mesafe, F1’in en uzun startlarından. O nedenle, iyi kalkış yapanın, startta çok sıra kazandığı bir yarıştır. Aynı şekilde, mesafenin uzun olması nedeniyle arabaların ulaştığı yüksek süratler ve rakibi geçme heyecanı ile yapılan geç frenajlar, ilk virajda sıklıkla kazalar yaşanmasına neden olur. Her yarış öncesinde, teknik heyet tarafından pilotlara brifing verilir. Pilotlar bu brifingde, kendi aralarında, Barcelona’daki ilk virajın tehlikesi gibi konuları konuşur. Herkes isim vermeden ortaya konuşarak; herkesi sakin olmaya, akıllı olmaya filan davet eder. Keşke fırsat bulsanız da seyredebilseniz, bazen çok komik muhabbetler oluyor. Ancak yine de, yarışta, büyük bir gümbürtü çıkma olasılığını yüksek görüyorum.
Kritik virajlar

Özellikle 1’nci sektördeki 1–2–3’ncü virajlardan oluşan kombinasyon Suzuka’yı hatırlatır. Akıcı bir pilotaj gerektirir. Pilotlar, 1’nci viraja doğru hız ve açıyla girmedikleri taktirde, 2’nci ve 3’üncü virajları da çöpe atarlar. Yani ilk kritik nokta, 1’nci viraj…

2007 yılında Hermann Tilke tarafından eklenen 14 ve 15’nci virajları kapsayan şikan, pistin en önemli 2’nci bölgesidir. Pilotların, burada ne kadar iyi çekiş yakaladığı, start-finiş düzlüğündeki hızlarını belirler. Mekanik yere basmanın en önemli olduğu bölge burası. Araba istediği kadar hızlı olsun, bu bölümde yavaşsa, start-finiş düzlüğünde rakibinizin arkasında kalmaya mahkumsunuz.

9’ncu viraj hafif bir tepedir aslında. Viraja yaklaşırken, viraj sonrasını tam göremediğiniz için belli riskler içerir. Hem viraja tırmanmak, hem virajı sağa doğru yüksek hızlı almak oldukça hassas pilotaj gerektirir. Aynı zamanda 4G civarında bir yanal kuvvete meydan okumanın gerekli olduğu bir virajdır. Biraz körlemesine dalış gibi olduğu söylenir. Bu virajı iyi almak DRS bölgesindeki performansınızı etkilediği için de önemlidir.
Güncellemeler

Pek çok takım, İspanya için planladığı güncellemeleri, daha önceki haftalara çekti. Büyük takımların bu yolu seçmelerinin nedeni, Mercedes’in farkı açmasını engellemekti. Red Bull; Avustralya, Çin ve Bakü’de önemli güncellemeler getirdi. Bunlar aslında İspanya için planlanmış değişikliklerdi. Ancak yeni araba, istenilen aerodinamik ve mekanik performansı göstermeyince güncellemeler öne çekildi. Helmut Marko, yine de İspanya’da çok önemli “tamamlayıcı yeniliklerden” bahsetti. Yani güncelleme sayısı olarak fazla değil, ancak puzzle’ı tamamlayan son parçaları ve en önemli parçaları getireceğiz dedi. Büyük bir atılım yapmayı hedeflediklerini belirtti. İddialı…

Ferrari, İspanya için planladığı aerodinamik güncellemeleri Bakü’de devreye aldı. Değişiklikler işe yaradı, hafta sonunun en hızlı arabası Ferrari’ydi. Her ne kadar Barcelona değişiklikleri öne alınmış olsa da, İspanya’ya da güncellemeler getireceklerini belirttiler. Motor tarafında ise önemli bir adım atmaya karar verdiler. Mercedes’in galibiyet serisini kırmak için Kanada için planladıkları motor güncellemesini 2 yarış öne, Barcelona’ya aldılar. Red Bull, Bakü’de motor değiştirirken ana hedefleri dayanıklılığı artırmaktı. Ferrari’nin amacı ise performans. Hem motorda, hem de yakıtta, performansa yönelik değişiklik yaptıklarını açıkladılar. Şimdilik, sezon sonuna doğru motor nedeniyle ceza alırlar demek için erken. Ömrünü tamamlamayan şimdiki motorları, muhtemelen Monaco ve Macaristan gibi gücün daha az önemli olduğu yarışlarda kullanacaklardır.

Mercedes, güncellemeler için geleneksel olarak Barcelona’yı beklerdi. Genelde ilk 4 yarış pek değişiklik göremezdik. Bu sene, bu kuralı bozdular. Şimdiye kadar her yarış için önemli değişiklikler getirdiler. O nedenle, Barcelona için çok büyük bir paketten ziyade, orta büyüklükte bir paket getiriyorlar. Onun dışında, motor kapsamında, soğutmaya yönelik güncellemeler ile geleceklerini belirttiler. Toto, ısı problemleri nedeniyle, hafta sonu boyunca, motorun tam performansını sadece 1–2 tur çağırabildiklerini söylemişti. Bunu ortadan kaldıracak bazı motor periferi parçaları getirecekler.

Motorlardan söz açılmışken, kimse artık bu motorlarda çok büyük güç artışları beklemesin. Çünkü artık bu motorlarda geliştirme eğrisinin sonuna doğru gelindi. Normal yol arabalarında %30’lar civarında olan termal verimlilik, bu motorlarda %50 civarında. Buradan da çok büyük zıplamalar yakalanması mümkün değil. Örnek olarak; Honda Bakü’ye yeni motor getirdiğinde, herkes 20 beygir kazandılar yorumunu yaptı. Mantık olarak, bunun yakalanması çok zor diye düşünmüştüm. Nitekim geçtiğimiz hafta içi, Honda motor sporları direktörü de, güç artışını “birkaç” beygir civarı olarak açıkladı. Ferrari’nin getireceği motorun da 5 ila 10 beygir arasında güç artışı sağlayacağını düşünüyorum. Artış, iki haneli rakamları bulmaz. Bunu moral bozmak için söylemiyorum, hepimizin ayakları yere bassın diye söylüyorum. Aynı şekilde Mercedes de, güncelleme getirdiğinde, ancak o seviyelerde fark yaratabilecektir. Sürülebilirlik artabilir, alt devirlerde gaz tepkisi değişebilir, biraz MGU-H verimi de eklenirse minimal bir fark yaratılabilir. Bundan sonra, termal verimlilik noktasından hareketle motoru daha fazla geliştirmek için; motoru ürettiğiniz malzemeleri tamamen değiştirmeniz lazım. Motorla ilgili kuralların tamamen değişmesi bu kadar yakınken, 2021 kural değişikliklerini kastediyorum, bence böylesine büyük maliyetlere kimse girmez.

Dönelim güncellemelere. Orta sıralardaki tüm takımlar çok büyük paketler getirecekler. Ancak en önemli güncellemeler McLaren’den ve Haas’dan bekleniyor. McLaren takımı, araba düşük downforce ürettiği için ve bu pist de downforce isteyen bir pist olduğu için, downforce’a yönelik büyük bir paket getireceğini belirtti. Haas ise, tek turdaki hızını tüm yarışa yaymasına yardım edecek çok büyük bir paketle gelecek. McLaren ve Haas’a ek olarak, hemen hemen tüm takımlar, Avrupa sezonu nedeniyle ilk büyük paketlerini buraya getirecekler.
İspanya GP’sinden Ne Beklemeliyiz?

Sezonun en belirsiz yarışına doğru yelken açıyoruz.

Ferrari, Bakü’de tek tur ve toplam yarış performansı olarak en iyi pakete sahipti. Yalnız C4 lastikleri çalıştıramadılar. Aynı Red Bull gibi. Mercedes tüm lastikleri çalıştırdı. Ama ana lastik olan C3 lastik performansı diğer iki takımın gerisindeydi. Kimse yarışın sonlarında Bottas ile Vettel’in farkına bakmasın. Mercedes pilotları son bölümde birbirlerine karşı ölümüne yarışırken, Vettel ayağını gazdan çekti. Bu arada C3 lastik ile en iyi performans Red Bull’daydı. Yarış sadece C3 ile koşulsa, galip Red Bull olacaktı. Dolayısıyla üst sıralarda görünüm bulanık.

Orta sıralarda da aynı şekilde bulanık bir görünüm var. Şimdiye kadarki görünüm itibarıyla, McLaren’ın bu pistte zayıf olmasını bekliyorum. Haas, kış testlerinde harika yarış simülasyonları yapmıştı, güçlü olmaları beklenebilir. Haas’ı, Alfa-Renault çekişmesi tamamlar gibi bir görüntü var. Şimdilik ancak bu kadar söyleyebiliriz.

Büyük paketlerin antrenmanlarda ne kadar zaman getirdiğine baktıktan sonra, güncellemelerin çizimlerini de inceledikten sonra, daha net bir şeyler söyleyebiliriz.

Şimdilik bu kadar. Yarış hafta sonu boyunca, zaman zaman https://twitter.com/Grid__News adresimden de küçük bilgilendirmeler atacağım, orayı da takip edebilirsiniz.

İyi seyirler Türkiye! Her nerede yaşanıyor ve yaşatılıyorsan.

Fırat Keskin