Mercedes'in 2020 sezon öncesi testlerinde aracına eklemiş olduğu DAS (Çift Eksenli Direksiyon Sistemi), Formula 1 mühendislerinin neler tasarlayabileceğini bir kez daha bize hatırlattı.
Onlar sürekli olarak teknik kurallar içerisinde kalarak performansı iyileştirmenin yollarını arıyorlar.
DAS, tasarımcıların direksiyonu kullanarak geleneksel olmayan yolla aracı yönlendirmenin en son örneğiydi. Daha önceden de direksiyon sistemi kullanılarak farklı şeyler denendi.
Direksiyon, mühendislerin sınırları zorladığı alanlardan birisi. Geçmişte de birçok çözüm denendi ve sonunda yasaklandı. Bu içeriğimizde direksiyon sisteminde yer alıp yasaklanan çözümleri inceleyeceğiz.
4 tekerlek direksiyon sistemi
Williams, 1990'ların başında bir dönem üstündü ve o dönemde denedikleri her şey altın değerindeydi.
Williams'ın halihazırda çok fazla elektronik desteği olan aracına daha fazlasını ekleyeceği ve arka tekerleklerin de ön tekerlekler gibi döneceği iddialarına cevap olarak Benetton, Estoril'de arka tekerlekleri yönlendirilen bir B193C test aracı hazırladı.
Bu sistemin araca ekstra performans sağlayıp sağlamadığı net değildi. Ancak takım son iki yarışta risk aldı ve her iki araca birden sistemi ekledi.
Bu sistem sürüş esnasında pasif hale getirilebiliyordu. Hidrolik bağlantı sayesinde düzlükte tekerlekler normal pozisyonuna dönüyordu. Takım antrenmanlarda sistemi test etti ancak yarışmama kararı aldı.
O dönemdeki yönetim kurulu, bu testlerin ardından 1994 sezonu öncesinde 4 tekerlekli direksiyon sistemini yasakladı.
3. pedal
McLaren MP4-13, 3. pedal
McLaren, 1990'ların sonunda arka fren kaliperini kontrol eden ve frenleme esnasında aracın düz kalmasına yardımcı olan 3. bir pedal kullanıyordu.
Takım bu sistemi 1997'nin sonlarında kullanmaya başladı ve 1998'de kullanmaya devam etti. Frenleme esnasında fren disklerinin kızardığı anı çekmesiyle ünlü fotoğrafçı Darren Heath, McLaren'ın bu sistemini açığa çıkaran isim oldu.
Her iki McLaren pilotunun yarış dışı kaldığı Lüksemburg GP'de Heath, Hakkinen'in aracının kokpitini görüntülemeyi başardı ve çekmiş olduğu fotoğraflarda McLaren'ın kokpitinde sol tarafta ekstra bir pedal olduğunu görüntüledi.
Bu ekstra pedalın kullanılması için ekstra basınç gerekiyordu, böylece kazara kullanılmasının önüne geçiliyordu. Ana fren pedalıyla kullanılan bu pedal, aracın frenlemede daha dengeli olmasını sağlıyordu.
Bu sistem hem aracın önden kaymasını engelliyor, hem de beklenmedik bir şekilde aerodinamik katkı sağlıyordu. Aracın arkası yönlendirildiği için, ön tekerlekler daha az dönmek zorunda kalıyordu ve bu sayede aerodinamik açıdan daha az olumsuzluk yaşanıyordu.
1998'de McLaren ilk sistemi daha da geliştirdi. 1997'de bu sistem tek bir arka tekerlek için uygulanabilirken, 1998'de pilot sistemi uygulayabileceği arka tekerleği kokpitten seçebiliyordu.
Sistem ortaya çıkmasının ardından yasaklandı. Diğer takımlar bu sistemin yasaklanan 4 tekerlek direksiyon sistemi gibi çalıştığını savundular.
İt ve çek - DAS sistemi
2020 sezon öncesinde DAS'ın Mercedes aracıyla spora girmesi, en sıkı yönetilen kurallarda dahi takımların bunu aşabilecekleri çözümler üretebileceklerini göstermiş oldu.
Mercedes'in teknik patronu James Allison, bu sistemi aslında bir sene önce kullanmayı hedeflediklerini ancak o dönemde FIA'nın sistemden memnun olmadığını açığa çıkardı.
Allison, ilk tasarımda sistemi yönetmek için direksiyon üzerinde bir pedal olduğunu ve kontrol mekanizmasının o şekilde çalıştığını söyledi.
Ancak daha sonra FIA ile yapılan görüşmelerin ardından Mercedes, çok daha karmaşık ancak kurallara uygun kabul edilecek itme ve çekme hareketlerini içeren bir sistem hazırladı. Allison, FIA'nın bunu başaracaklarına inanmadıkları için muhtemelen sistemi tamamen bırakacaklarını düşündüğünü, bu yüzden izin verdiğini düşünüyor.
Ancak Mercedes sistemi geliştirmekten vazgeçmedi ve bu seneki kabul edilebilir haliyle aracına ekledi.
Allison, "Çok yaratıcı bir tasarım şefimiz, John Owen var. O, bu mücadeleyi istedi."
"Bunun yapılıp yapılamayacağına dair gerçekten iyi hisleri vardı. Bu bize yardımcı olan bir özellikti çünkü çoğu insanın sonucundan emin olmadığı bir sistemi hazırlamak için gerekli parayı harcama konusunda çok cesur olabildik."
"John bu mücadeleyi üstlendi ve yapabileceğimizi düşündü. Çok yetenekli mekanik tasarımcılarını bu iş için görevlendirdi. Onlar bu sistemi çalıştırabileceğimiz 2-3 yol buldular."
"En olası 3 ihtimali belirledik ve bir sene sonra, sezon başında gördüğünüz DAS sistemi ortaya çıktı." dedi.
Diğer takımlar bu sistemin yasallığına karşı çıktılar. Red Bull, Avustralya yarışı olsaydı ve DAS kullanılsaydı, Mercedes'i protesto edeceğini dahi açıkladı.
Ancak kurallarla Mercedes'in 2020 sezonu boyunca sistemi kullanabileceği belirtildi. 2021'de ise Mercedes'in bu sistemi kullanmasına izin verilmeyecek. Red Bull'un ya da bir başka takımın DAS'ı protesto edip etmeyeceğini zaman gösterecek.
Mercedes AMG F1 W11 & W10 kıyaslaması
DAS için Mercedes aracının önünde yapılan değişiklikler.
Mercedes AMG F! W11 DAS ackerman detayları
Ferrari SF90 detay
Ferrari de geçen sene Mercedes'in DAS'ına benzeyen PAS sistemini hayata geçirdi ancak Mercedes'in sistemi aktif olarak kullanılırken Ferrari'nin sistemi pasif olarak kullanılıyor.
İngiltere GP 6 Temmuz 2025
