Formula 1 araçlarının düzlüklere girerken arkasında bıraktığı kıvılcımlar oldukça etkileyici bir görüntü oluşturur. Peki, bu kıvılcımlar neden ortaya çıkıyor? Araca zarar mı veriyor, yoksa bunun bir anlamı mı var?

Formula 1 araçlarının tabanında, ön tekerleklerden arka tarafa kadar uzanan bir tahta plaka bulunur. FIA, bu plakayı araçların aerodinamik avantajlarını sınırlandırmak ve düzlüklere girerken aşırı alçalmalarını önlemek amacıyla zorunlu hale getirmiştir.

Bu plaka, karbon fiber gibi yüksek teknoloji ürünü bir malzemeden yapılmış gibi görünse de aslında Jabroc adı verilen ahşap bazlı bir malzemeden üretilir. Jabroc, kayın ağacı katmanlarının reçine ile birleştirilmesiyle oluşan bir kompozit malzemedir.

Ancak kıvılcımların asıl kaynağı, bu tahtanın içine yerleştirilmiş titanyum (skid block) kayma bloklarıdır. Plank’in zarar görmesini engelleyen bu bloklar, en fazla 3 mm dışarı çıkacak şekilde tasarlanmıştır. Araç, düz bir zeminde veya tümseklerde alçaldığında titanyum bloklar piste sürtünerek arkada ışık saçan kıvılcımlar oluşturur. Bu sistem, 1980’ler ve 1990’larda F1 araçlarında kullanıldıktan sonra 2015 sezonunda yeniden Formula 1’e dahil edildi.

Formula 1 kıvılcımları araca zarar verir mi?

F1 araçlarının çıkardığı kıvılcımlar, aslında aracın zarar gördüğünü değil, aksine korunmasını sağlayan bir mekanizmayı temsil eder.

Taban plakası, takımların araçlarını belirlenen yükseklikte tutmasını sağlarken, yer etkisi aerodinamiğinin aşırı kullanımını da önler. FIA kurallarına göre, taban plakasının belirli bir seviyede aşınması gereklidir; eğer bu aşınma fazla olursa, takım ve pilot diskalifiye edilebilir. Bunu en yakın Çin GP’de gördük. Lewis Hamilton, tabanı aşırı aşındığı için yarıştan diskalifiye edilmişti.

Titanyum kayma blokları, tahta plakanın aşırı derecede yıpranmasını önleyerek bu kurallara uyulmasını sağlar.

Formula 1 araçları neden düzlüklere girerken kıvılcım saçar?

F1 araçları aerodinamik yapıları sayesinde pist üzerinde büyük bir downforce (aşağı yönlü basınç) oluşturur. Araç hızlandıkça bu basınç artar ve araç piste daha fazla yapışır.

Düzlüklerde, araçlar yanlara hareket etmediği için aerodinamik kuvvetler tamamen dikey olarak etki eder ve araç pist yüzeyine daha fazla yaklaşır. Yüksek hızda giderken bir tümseğe denk gelindiğinde titanyum bloklar piste sürtünerek kıvılcımlar oluşturur.

Özellikle yarışın başlangıcında, araçlar tam yakıt deposuyla (yaklaşık 110 kg) daha ağır olduğu için kıvılcımlar daha sık görülür. Ayrıca, kerblere (bordürlere) çıkıldığında da sürtünme artacağı için kıvılcımlar gözlemlenebilir.

Peki bugün durdur yere neden F1 araçlarından çıkan kıvılcımlardan bahsediyoruz? Japonya GP öncesinde gerçekleştirilen 2. antrenman seansı 4 defa kırmızı bayrakla durdurulurken, bunlardan ikisi kaza, ikisi pist kenarında yer alan otların yanmasının sonucuydu. Pist kenarındaki kuru otların, araçlardan çıkan kıvılcımlar nedeniyle alev aldığı düşünülüyor.



trf1.net