Aston Martin, Macaristan GP'den sonra FIA'nın Sebastian Vettel'in aracından yeterli miktarda yakıt numunesi alamamasının ardından şampiyon pilotunun kazandığı ikinciliği korumayı başarabilecek mi?

Bu şimdilik uzak bir ihtimal gibi görünüyor ancak takım, dün akşamki diskalifiye kararının ardından kararı temyize götürme niyetinin olduğunu belirterek kendine bir nefes alma zamanı çıkarmış oldu. Bu süreçte takım, depoda yeteri kadar yakıt olduğunu kanıtlamanın yollarını arayacak.

Yarıştan sonra depoda bir litrelik yakıt örneği kalması gerekliliği, onlarca yıldır sporda olan bir kural. Bu, sporu yönetmedeki anahtar noktalardan birisi. Takımların her zaman FIA'ya örneğini verdikleri yakıtla yarıştıklarını yarıştan sonra alınan bu numuneler kanıtlıyor.

Hafta sonunun herhangi bir noktasında yakıt örneği alınıp test edilebilir ancak sıralama ve yarış hafta sonunun en önemli seansları. Bu yüzden takımların FIA'yı memnun etmek için depolarında yeteri kadar yakıta sahip olmaları gerekiyor.

1 litre yakıt, bir litre su şişesini hayal ederseniz az bir miktar değil ancak FIA tam olarak bunu zorunlu tutuyor.

Takımların bu kadar numune vermesi gerekiyor çünkü kalan yakıttan 3 numune çıkarılıyor. Bunlardan birisi FIA'nın pistteki yakıt uzmanları tarafından test ediliyor, birisi bağımsız bir laboratuvara test için gönderiliyor ve birisi takımda tutuluyor. Daha sonra daha detaylı test gerekmesi ihtimaline karşı bir miktar yakıt daha saklanıyor.

Her seanstan ya da yarıştan sonra her araç ayrıntılı bir şekilde kontrol edilmiyor. Bu açıdan başka pilotların da deposunda yeteri kadar yakıt olmadığı ve öyle olsa bile puanlarını koruduğu durumlar olabilir.

Ancak herkes, her an kontrol talebi olabileceğini biliyor. Bu yüzden hiçbir takım, kasıtlı bir şekilde depoda bir litrenin altında yakın kalmasını istemez. Bu şekilde belki çok az şey kazanabilirsiniz ancak çok daha fazlasını kaybedebilirsiniz.

Ancak geriye dönüp baktığımızda, az da olsa bazı pilotların kural ihlali yaptığını görüyoruz. O ihlallerden en ünlüsü 2012 Abu Dhabi GP'de olmuştu ve yine Sebastian Vettel başroldeydi. 3. olan Vettel'e pite dönüş yolunda aracını pist üstünde durdurması söylenmişti.

Bu FIA'da şüphe uyandırdı. O dönemdeki kurallarda, "(Yarış hakemleri tarafından kabul edilen) Mücbir sebepler dışında, bir antrenmandan sonra bir yakıt numunesi gerekiyorsa, ilgili araç ilk önce kendi gücüyle pite sürülmelidir." maddesi yer alıyordu.



Hakemler sonunda Vettel'in pist üstünde durdurulmasının bir nedeninin olduğunu kabul ettiler. Ancak araç kontrol edildiğinde, FIA Teknik Delegesi Jo Bauer, araçtan gerekli yakıtı çıkaramadı.

Takım, yakıtın bir yerlerde olduğundan emindi ve onu çıkarmak için her şeyi denedi ancak başarılı olamadı. Bunun üzerine Vettel, sıralamalardan diskalifiye edildi ve gridde son sıraya gönderildi. Takım, Vettel'in yarışta geçiş yapabilmesi için araçta değişiklikler yaptı ve Vettel bunun üzerine pit yolundan yarışa başladı.

Yaşananların ardından kurallarda değişiklik yapıldı ve pilotların yakıt saklamak adına pite dönüş turunda araçlarını durdurmalarını engellemek için, pilotların pit alanına dönmelerinin zorunlu olduğu belirtildi.

2013'te yapılan değişiklikten sonra kurallar; "Bir antrenman seansından sonra (sıralamalar da antrenman gibi kabul ediliyor), bir araç pitlere kendi gücü ile gelmezse, yukarıda bahsedilen kadar yakıt ve aracın pitlere dönmek için tüketeceği miktarda yakıtın araçta olması gerekli olacak. Olması gereken ekstra miktar, FIA tarafından belirlenecek." şeklinde düzenlendi.

Bir başka deyişle, sıralamalardaki turunuzdan sonra pite dönerken pist üstünde durursanız, FIA aracı durdurduğunuz yerden itibaren ne kadar yakıt tasarrufu yaptığınızı, turu tamamlasaydınız depoda ne kadar yakıt kalacağını hesaplıyor. Bu hesaplamanın ardından depoda 1 litreden az yakıt kalıyorsa, o zaman sorun yaşıyorsunuz.

Bu kural yarışta uygulanmıyor çünkü hibrit dönemde, yakıt kullanımı zaten çok yakından takip edildiği için bir pilotun yarışı kazanıp deposunda yeteri kadar numuneye sahipse galibiyeti kaybetmesinin adil olmayacağı düşünüldü.

Kurallarda tam olarak bu şekilde yazılı değil ancak bir araç, yarışı tamamladıktan sonra pite dönüş turunda sebebi her ne olursa olsun durursa FIA bunu not alıyor ve Bauer, o aracın kontrol edildiğinden emin oluyor. Vettel'de de tam olarak bu yaşandı.

Macaristan, genelde yakıtın kritik olduğu yarışlardan birisi. Esteban Ocon, yarış içerisinde yakıt tasarrufu yapmak zorunda kalmış. Yarışı 4. sırada tamamlayan Carlos Sainz da yakıt tasarrufunun yarışını olumsuz etkilediğinden bahsetti.

Yarış boyunca Ocon'u kovalayan ve son bölümde Lewis Hamilton'dan kaçan Vettel için tasarruf yapabileceği pek bir boşluk olmadı. Son turda yarış mühendisi Vettel'e, "Sebastian, biraz yakıt tasarrufu yapmamız gerek." demişti. Bu, takımın çok az yakıt kaldığını bildiğini gösteriyor.



Bir litre yakıt verme kuralından bağımsız olarak, yakıt konusunda sınırda olmak aracın genel ağırlık limiti açısından da sizi sıkıntıya sokabilir. Pilotlara genelde pite dönüş turunda pistin kirli yerlerine çıkarak lastikleriyle ekstra ağırlık toplamaları söylenir.

Vettel bitiş çizgisini geçtiğinde mühendisi, "Çok fazla şey topla, çok fazla. Pite dönüşte çok aşırı yavaş gel. Yakıt tasarrufu yap, yakıt tasarrufu yap." dedi.

Vettel pite doğru dönerken başka bir şey denmedi ancak turun bitmesine 2 viraj kala kendisine güvenli bir şekilde aracını park etmesi söylendi. Bu, Vettel'in podyuma koşarak gelmesine neden oldu.

Vettel, aracını pist üstünde park eden tek pilot değildi. Williams pilotları George Russell ve Nicholas Latifi de benzer şekilde araçlarını yarış bittikten sonra durdurdular.

Yarış galibi Ocon, kutlama yaparken pit girişini kaçırdı ve pit yolunu ikinci kez geçti. O da aracını park etti ve podyuma yürüyerek geldi.

Her zaman olduğu gibi Bauer, bu yaşananları not aldı. Vettel, Russell ve Latifi'nin araçları hemen yakıt kontrolü için işaretlendi.

Ocon hakkında pek endişe yoktu çünkü Fransız pilot pite dönüş turunu tamamlamış, kazara fazladan mesafe gitmişti. Ona takım tarafından acil bir şekilde durması yönünde çağrı yapılmadı.

Yakıt numunesi alma prosedüründe yakıt, takımın yardımıyla FIA'nın kontrol garajında depodan çıkarılıyor. Russell ve Latifi'nin araçlarından gerekli olan yakıt numunesi alındı ancak Vettel'in aracından mekanikerlerin tüm çabasına rağmen gerekli yakıt miktarının ancak %30'u alınabilirdi.

Yerel saat ile 20:02'de Bauer hakemlere, "Yarışın ardından 5 numaralı araç, 1 litrelik numunenin alınıp alınamadığı konusunda kontrol edildi. 2021 Formula 1 Teknik Kuralları'nın 6.6.4 maddesinde belirtilen prosedürün uygulanmasının ardından sadece 0.3 litre yakıt almak mümkün oldu." şeklinde bildirimde bulundu.

Yarıştan sonra bu tür raporlar çok nadir verilir çünkü açıkçası çoğu zaman araçlar tamamen kurallara uygun çıkar ve gerekli tüm kontrolleri geçerler. Bu açıdan birisi geldiğinde onu not alın çünkü Bauer, bir şeyi işaret ettiğinde hep haklıdır.



Onun 6.6.4 maddesini işaret etmesi önemliydi. Eskiden takımlar, depodaki son bir damla yakıtı çıkarana kadar her şeyi yapardı. Bunun için sistemler sökülür, yakıt deposu iyice sıkılır ve borulardaki her yakıt alınırdı. Ancak hibrit dönemde buna izin verilmiyor.

6.6.4 maddesinde, "Numune alma prosedürü, motorun çalıştırılmasını veya (burun veya herhangi bir yakıt ikmali konektörünün üzerindeki kapak dışında) karoserin sökülmesini gerektirmemelidir." deniyor.

Yani mevcut kurallara göre yakıt sistemini ilgilendiren parçaları sökemezsiniz ve hatta motor kapağını dahi çıkaramazsınız. Yapabileceğiniz tek şey, aracı farklı yükseklikteki stantlara koymak ve biraz yakıt boşaltmak için ileri geri devirmektir.

Aston Martin için durumu daha karmaşık hale getiren şeylerden birisi, diğer Britanyalı takımlarda olduğu gibi çok sıkı seyahat programına sahip olmaları. Yarıştaki kırmızı bayrak ertelemesi de işleri daha kötü hale getirdi. Mühendisler, damalı bayrak sallandıktan hemen sonra uçuşlarını yakalamak için yola çıktılar. Bu isimlerden birisi de bu tür konularda FIA ile iletişim halinde olması gereken Sportif Direktör Andy Stevenson'du.

Mekanikerler ve motorize ev ekibi dışında pistte kalan tek isim Takım Patronu Otmar Szafnauer'di. O da uçağı pazartesi günü olduğu için kalmıştı.

Yakıt numunesi sorunu ortaya çıkar çıkmaz, Szafnauer bir anda kendisini fırtınanın ortasında buldu ve hakemlerle, Bauer'le ve FIA Teknik Bölüm Başkanı Nikolas Tombazis'le ilgilenmek zorunda kaldı. Normalde bu tür şeylerle takım patronları ilgilenmez.

Havaalanına giden ekiple ve fabrikadaki ekiple, uçak kalkmadan önce acil iletişime geçildi. Kurallar yeniden, yeniden kontrol edildi ve mümkün olan her seçenek değerlendirildi.

Takımlar normalde aracında ne kadar yakıt kaldığını hesaplayabiliyorlar. Yarıştan önce araca koyulan yakıt ile FIA'nın yakıt akış metresinde harcandığı görülen yakıt miktarına bakılarak kalan yakıt hesaplanıyor. Normalde FIA'nın kontrolünde olan yakıt akış metre sensörü (FFM) yarış içerisinde kullanılan yakıt miktarını tam olarak gösteriyor.



Szafnauer, ellerindeki bu verilere göre araçta 1.74 litrelik yakıt kalması gerektiğini belirtti. Ancak FIA sadece 0.3 litre bulabildiği için 1.44 litrelik yakıtın araçta bir yerlerde olması gerekiyor.

Szafnauer, aracın yakıt emme pompasında bir sorun olabileceğini, bu yüzden kalan yakıtı çıkaramadıklarını söyledi. FIA ile yapılan tartışmanın temelinde bu yer aldı. Takımın kayıp yakıtı çıkarabilmesi için yeni bir emme pompası takmasına izin verilmeli miydi?

Mekanikerler bu konuda çalışmalarına devam ederken Szafnauer, Bauer ve hakemler bu konuyu tartıştılar. Tartışmaların sonunda FIA son noktayı koydu ve takıma yakıt bulması için yeterli zamanı verdiğine karar kıldı. Bauer, yerel saat ile 22:02'de bu konuyu hakemlere raporladı ve Vettel ikincilikten diskalifiye edildi.

Yayınlanan bildiride, "Yarıştan sonra 5 numaralı araçtan 1 litrelik yakıt numunesi almak mümkün olmadı. Takıma depodan gerekli miktarda yakıtı çıkarabilmesi için birçok fırsat verildi ancak sadece 0.3 litrelik yakıt çıkarmak mümkün oldu."

"FIA teknik delegesi [Bauer] ve FIA teknik direktörü [Tombazis]'in huzurunda yapılan görüşmede Aston Martin'in takım patronu, depoda 1,44 litre kalması gerektiğini, ancak dışarı çıkaramadıklarını belirtti. Bu rakam, FFM veya enjektör modeli kullanılarak hesaplanır." denildi.

Hakemler şöyle devam etti: "Prosedür takip edildi ancak 1 litrelik yakıt örneği çıkarılamadı. Hakemler teknik ihlal için standart cezayı uygulamaya karar verirler. Bu yüzden, performans avantajı elde edilmediğini iddia etmenin bir savunma olmayacağını dikkate aldılar."

Şaşırtıcı olmayan bir şekilde Szafnauer ve ekibi temyize gideceklerini, daha doğrusu kurallarda belirtildiği şekilde temyize gitme niyetlerinin olduğunu belirttiler. Takım, yarıştan sonra 96 saat içerisinde bu konu hakkında çalışarak temyize gidip gitmemeye karar veriyor ve ona göre resmi başvuruda bulunuyorlar.

Szafnauer, "İtiraz etmeyi düşündüğümüzü doğrulayabilirim. Daha fazlasını öğrendiğimizde, gerekçemiz varsa itiraz edeceğiz. Yoksa iptal edeceğiz. Bunun için 96 saatimiz var."

"Tüm hesaplamalarımıza göre aracın deposunda 300 ml yakıt alındıktan sonra 1.44 lt yakıt daha olması gerekiyor."

"FIA'ya bunun olduğunu göstermeliyiz ve 300 ml yakıt örneği için yeterli. İtirazımızın temelinde bu olacak."

"Araç onların kontrolünde olacak. Orada gidip yakıtı bulup ölçeceğiz. Bu konuyu çözeceğiz." dedi.



Szafnauer, kendi hesaplamalarına göre araçta daha fazla yakıt olduğu konusunda ısrarcı oldu.

Szafnauer, "Araca giren yakıtı ölçebiliyoruz. Aynı zamanda FIA tarafından kontrol edilen yakıt akış metresi ne kadar kullandığımızı hesaplıyor."

"Bu yüzden araca koyulan yakıttan harcadığımızı çıkarırsak, kalan yakıtı bulabiliriz. Buna göre 1.74 litre yakıt kaldığını biliyoruz."

"Buna sahibiz. FIA yakıt akış metresi üzerinde çalışıyor, tüm verilere sahip. Onlara ne kadar yakıt koyduğumuz konusunda verileri sunuyoruz. Her zaman bunları kontrol edebilecek yeterliliklere sahipler. Yani tüm veriler ortada." dedi.

Olay doğası gereği karmaşık bir konu. Her şey, depoda olduğu iddia edilen ekstra yakıtı bulmaya bağlı.

Bunun için Szafnauer, oldukça sıra dışı bir prosedürün uygulanmasını kabul etmek zorunda kaldı. Aston Martin, bu süreçte FIA'nın aracı tamamen almasını kabul etmek zorunda kaldı.

Bauer, 1999 Malezya GP'de Ferrari'nin ünlü bargeboard olayından gerekli dersleri çıkarmış gibi görünüyor. Bauer o dönemde aracın belli parçalarını kontrol için almıştı ancak Ferrari bu sayede kullanabileceği bir gri alan buldu. Bu yüzden Bauer, bu sefer aracın tamamını alarak mühürledi.

Bu kararın ardından hızlı bir şekilde aracın Budapeşte'den Fransa'daki tesislere götürülmesi için ulaşım aracı ayarlandı. Takımlar genelde yarıştan sonra aracı seyahate hazırlamak için tıra bindirmeden önce bazı rutin çalışmalar yaparlar ancak bu sefer araç, yarıştan çıktığı gibi FIA'ya teslim edildi.

En azından olayın zamanlaması açısından şanslı bir dönemdeyiz. FIA'nın temyiz prosedürünü bir araya getirmesi biraz zaman alıyor ve arka arkaya yarışların olduğu bir dönemde olsaydık, takım bir sonraki yarış için Vettel'in vites kutusu ve güç ünitesi dahil tüm aracını kaybedebilirdi. Arada bir hafta sonu boşluğu olsa bile, temyiz başvurusunun zamanında düzenlenmesi mümkün olmayabilirdi.

Teorik açıdan bakarsak, bu durumda Aston Martin Vettel için yedek bir şasi hazırlayabilirdi ancak bu, yeni bir vites kutusu ile cezaya neden olup güç ünitesinin planlanandan önce değişmesine neden olurdu.

Ancak Macaristan GP'nin tamamlanmasıyla yaz arasına girildiği için Belçika GP'den önce tam olarak boş 3 hafta sonu var. Bu, takımın aracı FIA'ya teslim etme kararını kolaylaştırdı.

Temyizdeki meselenin can alıcı noktası, devam eden FIA denetimi altında yakıtı çıkarmak için daha fazla çaba sarf edilmesi ve daha önce belirtildiği gibi, yeni bir emme pompası takma fırsatı olacak. Kurallarda, kontrollerini geçmek için hasarlı parçaların değiştirilmesi gibi bazı hükümler bulunuyor ve muhtemelen takım bunu öne sürecek.



Szafnauer, "Henüz onu araçtan çıkarmadık. Ancak sebebi her ne olursa olsun emme pompası yakıtı araçtan çıkarmıyor." demişti.

Takım temyizde ilerlememe kararı alırsa ya da temyize gidip kaybederse, Vettel'in süper ikinciliği ve dolayısıyla 18 puanı kaybedilmiş olacak.

Bu, yarışı Vettel'in arkasında tamamlayan takım ve pilotların bu diskalifiyeden faydalanmaları ve ekstra puanlar almalarını sağlayacak. Vettel'in cezası onaylanırsa Mercedes, Ferrari, Alpine, AlphaTauri (2 araçla birden), Williams (iki araçla birden), Red Bull ve Alfa Romeo ekstra puanlar alacaklar.

Bu takımların hepsi, bu süreci yakından takip edecek gibi görünüyorlar. Teoride, onlar da Aston Martin'in ekstra yakıt bulması için gösterilen çalışmalara, mesela yeni bir emme pompası takılmasına karşı çıkabilirler. Büyük olasılıkla, bu takımların çoğu Aston'un davasına fazla sempati ile yaklaşmayacaklar.

Bu durumda en büyük kaybeden tabii ki süper bir sürüş çıkaran ve kendi hatası olmadan bu sonucu kaybedecek Vettel olacak. Herhangi bir sportif avantaj sağlayan bir şeyden ziyade küçük bir sorun diyebileceğiniz şey için ikinciliği kaybedecek.

Ancak FIA'nın gözünde bunun bir önemi yok çünkü kurallar siyah ve beyaz kadar net. Aksi ispatlanamazsa, hakemlerin belirttiği gibi ceza kaçınılmaz olacak.

tr.motorsport.com