Sevgili ralliseverler geçtiğimiz haftasonu yapılan Sardunya Rallisi haberini maalesef babaannemin ani vefatı üzerine yazamamıştım. Takdir edersiniz ki, bu nedenle kafamı toplayıp yazmam da ancak bugünü buldu. Bu nedenle size her zamankinden farklı olarak etap etap değil değişik bir formatta, hem de bu hafta sosyal medyadan takip ettiğim Dünya’da rallinin popülaritesini yitirmesini de içine alan değişik bir özet yazmak istedim umarım beğenirsiniz. Hepinizden gecikme için özür diliyorum.

İtalya’nın Sardunya Adası’nda yapılan İtalya Rallisi geçen yılın Dünya Şampiyonu Sebastien Ogier’in galibiyeti ile sona erdi. Sansasyonel olaylara sahne olan ralli geçtiğimiz yıl olduğu gibi bu yıl da adanın kuzeyinde Alghero bölgesinde koşuldu. Yarışın açılış etabı olan seyirci etabı ise adanın en güneyindeki liman şehri Cagliari’de koşuldu. Rallinin başlarında etabı temizleme görevi üstlenen VW pilotları geride kalırken, Hyundai Pilotları ilk kez ralli liderliğine oturdu. Fakat önce Neuville’in arızası ardından Hanninen’nin taklası Hyundai Motorsport kampında üzüntüye sebep oldu. Hirvonen’in otomobilinin normal etapta alev alması ve küle dönmesi ise bir başka üzücü olaydı.



Haftaiçi kadim dostum Aras Dinçer facebook hesabı üzerinden “Ogier yine çoluğu çocuğu gezdiriyor önde…..” diye bir yorum yapmıştı hakikaten de Fransız pilot ilk gün hiç zorlamadan gençlere yolu temizledi, ikinci gün ise yavaş yavaş tansiyonu arttırarak takım arkadaşı Latvala’yı hataya zorlayarak yarışı kazanmayı bildi. II. Sebastien dönemini yaşadığımız Dünya Ralli Şampiyonası’nda VW önümüzdeki beş sezon daha Ogier’in şampiyon olacağını açıklamış. Bakın olabileceğini değil olacağını açıklamış. Sanırım bugün Citroen takım yöneticileri Ogier ve Neuville gibi iki yeteneği birden ellerinden kaçırdıkları için kafalarını taşlara vuruyordur. Loeb’in gidişiyle düşüşe geçen Citroen takımı ralliye yatırımı kesmiş, Citroen Takımının patronu Yves Matton Sardunya yerine WTCC’nin yapıldığı Moskova’da bulunmayı tercih etmiştir. Dünya Ralli Şampiyonası başta olmak üzere Dünya’da ralliye olan ilginin azlığı konusunda Metin Ertuğrul arkadaşımın yazdığı yazı sonrası sosyal medyada bir takım paylaşımlar oldu. Bizde de durum malum anlatmaya gerek yok. Zaten bizde rallinin eski değerini kazanabileceğini radikal adımlar atılmadan yapılabileceğini düşünmüyorum. Orada yazan fikirlerin hepsine saygı duyuyorum. Fakat ben müsaadenize sığınarak konuyu Dünya Şampiyonası açısından ele almak istiyorum.



Seksenli yıllar hatta doksanlı yılların ortasına kadar olan zaman ile günümüz seyircisi ve bu seyircinin kaybolmasının bence bir kaç nedeni var. Gr.B’den sonra bir düşüş yaşandı tezine ben çok katılmıyorum o yıllar muhteşem yıllardı fakat esas o otomobilleri yürüten pilotlar, markalar, takımlar vs. kayboldu. Sigara ve içki reklam yasağı büyük bir darbe vurdu parayı umarsızca akıtan bu şirketler motorsporlarından çekilmek zorunda kaldılar. Sponsor olmayınca markalar yeni arayışlara girdiler fakat bu denli büyük bütçeleri kaldıracak sponsorlar bulmak çok zorlaştı. Son yıllarda Arap Ülkelerinin sponsorlukları olamasa belki WRC yapılamayabilir. Bu nedenle bir çok marka spordan çekildi. Geçtiğimiz hafta WRC’ye geri dönmeyi düşünmüyoruz açıklaması yapan Peugeot Sport patronu Bruno Famin, çünkü bunun için 40 milyon € bütçe lazım olduğunu bu bütçe bulunsa dahi buna değmeyeceğini düşündüğünü açıklamıştı.



Bir başka neden ise yeni pilot yetişmemesi, sporun takip edilmesini sağlayan en önemli nedenlerden biri sporcudur. Size hatırlatmak isterim o yıllarda her yarışta 7-8 Dünya Şampiyonu ünvanı kazanmış pilot start almaktaydı ve hepsinin yarış kazanma potansiyeli vardı. Hepsi birer efsaneydi ilk aklıma gelenler Markku Alen, Hannu Mikkola, Walter Röhl, Henri Toivonen, Ari Vatanen, Timo Salonen, Michel Mouton, Stig Blomqvist vs. Hiç bir ralli kimin kazanacağı banko olmayan dönemlerdi. Otomobiller korkunçtu ve seyircinin şimdiki gibi televizyondan, internetten şurdan burdan takip etme imkanı yoktu. Eğer ralliyi seviyorsanız seyretmek zorundaydınız, seyredemezseniz, şanslıysanız bir sonraki ayın dergilerinden okurdunuz, Türkiye’deki durum ise iki ay sonra okuyabilmekten geçiyordu. Şimdi ise cep telefonumuzdan otomobil fly finishi geçer geçmez zamanını öğreniyoruz bu bir bakıma iyi bir bakıma kötü, seyirci açısından. Gr.B’ler yasaklanınca az bir düşüş tabii ki oldu ama 1987 Monte Carlo Rallisi’ni izleyenleriniz seyirci sayısının hiç de azımsanmayacak kadar olduğunu hatırlarlar.

Gr.B’den sonra Gr.A ise Dünya Ralli Şampiyonası’nda bir bakıma eskiye dönüşü oldu. Sanki Gr.B bir rüyaydı ve sabah kaltığımızda gerçek hayata yani günlük hayatta kullandığımız otomobillerin yarış otomobiline çevrilmiş hallerinin yarıştığını yeniden gördük. Esasen ralliyi ayakta tutan seyirciyi etaba çeken şeyde budur. Seyirci günlük hayatta kullandığı otomobilin eşinin rallide kullanıldığını görmek ister, zaten rallinin ana fikri de bu değil midir? Yarışan otomobilin yol versiyonunu alma imkanına sahipsinizdir. Doksanlı yılların ortalarından bugüne kadar Subaru ve Mitsubishi gibi iki Japon markasının bu denli tercih edilir olmalarının sebebi de bu değil midir aslında. Gr.A otomobillere geçişten ve homologasyon için gerekli 2500 adet yol versiyonunun yapılma mecburiyetine rağmen bir çok marka Dünya Ralli Şampiyonası’na devam etmiş ve yeni otomobiller üretilmiştir. Sahne de yine aynı efsaneler bu kez ralli canavarları yerine günlük otomobillerinin görünümüne sahip fakat daha az hormonlu halleriyle hünerlerini sergilemişler ve yine aynı mücadele ve heyecan devam etmiştir ve seyirci sayısı büyük oranda korunmuştur. Gr.A dönemi Carlos Sainz, Colin McRae, Tommi Makkinen, Marcus Gronholm gibi yeni süper starların yetişmesinde olanak vermiştir.



1997 yılında FIA ralliye olan ilgiyi arttırmak amacıyla WRC olarak adlandırdığımız Gr.A’nın geliştirilmiş versiyonları olan bir nevi küçük Gr.B dönemi açmıştır. Bu dönem ilk yıllarında bir çok markayı ve seyirciyi parkurlara çekse de Dünya’nın ekonomisindeki dar boğaz ve astronomik maliyetler sebebiyle çeşitli arayışlara girilmiş ve günden güne markaların ilgisini azaltmıştır. Azalan marka, otomobillerin yol otomobilleriyle silüetleri hariç hiç bir benzerliği olmaması seyirci alakasını da azaltmıştır. Eskiden Ar-ge’nin yanında önemli bir reklam ve pazarlama mecrağı olan ralliler artık markalara geri dönüş sağlayamaz olmuştur. Bugün kendinizden örnek alırsanız bir VW Polo, Citroen DS3 veya bir Hyundai i20 otomobili rallilerde yarışıyor olduğu için tercih ediyor musunuz? Şahsen ben etmiyorum çünkü WRC otomobiliyle yakından uzaktan alakaları yok hatta bu yönlerini öne çıkartan WRC’ye gönderme yapan bir özel modelleri dahi yok. VW’nin bu tip bir modeli geçtiğimiz yıl fuarda görücüye çıkmasına rağmen halen seri üretime geçilmiş değil, zaten 200-300 adetle sınırlı bir otomobil olacağı için astronomik bir rakkamla satılacağını düşünmekteyim. Bunlar olmayınca markanın WRC’de yarışması bizim gibi tutkunları hariç diğer müşteri kitleleri için bir anlam ifade etmiyor. Yani satışa yönelik bir reklam olmaktan tamamen uzaklaştı.



Bana göre Dünya Ralli Şampiyonası’nın yeniden seyircinin alakasını çekmenin ilk şartı yolda yürüyen bir modelini satın alabilme olanağından geçiyor. Bunu takiben yeniden markaların alakası çekilebilir diye düşünüyorum. Markaların spora ilgisinin azalması, sporun giderek pahalanması da yeni pilotlar yetişmesinin de önünü kestiğide bir gerçektir. Sebastien Loeb gibi bir yeteneğin karşısında duracak pilot çıkmaması ve hali hazırda tahta geçen II. Sebastien ile devam etmesi de seyirci alakasının azalmasının bir başka sebebidir. FIA’nın WRC ‘ye alternatif olarak lanse ettiği IRC başarısız olmuş, WRC otomobillere alternatif olarak çıkarılan S2000, RRC, R5 gibi çeşitli gruplar yapılarak spor adeta deneme tahtasına dönmüş, kısmi ucuzlamalar sağlansa bile ralli bugün kan kaybetmekye devam etmekte, yayın haklarını satın alacak firma bulunmakta zorluk çekilmektedir. İşte tüm bunlara çare bulunmadığı takdirde bir de geçtiğimiz hafta İngiltere’de Jim Clark Rallisi’nde yaşanan trajik kaza sonrası Ralli Sporu’nun yasaklanması bile konuşulur olmuştur. Umarım ileride çocuklarımıza, torunlarımıza eski fotoğraflarımızı gösterip eskiden Ralli diye bir spor vardı diyeceğimiz günler gelmez. Tüm bunların olmaması için sporun otoritesi FIA’nın spora kan verecek acil yeni uygulamalar getirmesi gereklidir.



Son söz olarak Sardunya ile başladık Sardunya ile bitirelim. VW üst üste 10. WRC galibiyetini alarak bir başka rekora imza attı. İlk onda sadece 5 fabrika pilotu olması durumun VW hariç diğer markalar açısından işin vahametini gösterirken. Pilotlar şampiyonasına baktığımızda Ogier’e rakip olabilecek pilot şuan için bulunmuyor. En yakın rakibi takım arkadaşı Latvala’nın tutarsızlığı, Ostberg’in gelişimine rağmen henüz halen o seviyede olmaması fakat akıllı ve taktiksel kullanım stiliyle puan çıkarmaya gitmesi Citroen’nin tek tesellisi, Kris Meeke’in yakasını bırakmayan talisizlikleri, Mikkelsen’nin halen tecrübe eksikliği, Hirvonen’nin şansızlıkları, Evans’ın tecrübesizliğine rağmen Ford bayrağını taşıyan en iyi pilot olması, Neuville ve Hanninen’nin ise yeteneklerine rağmen Hyundai‘nin bu yıl hakikaten tecrübe senesi olması Ogier’in rakipsiz olması anlamına geliyor. İlk altının dışında kalan bu yıl ki performansından dolayı özel takım pilotu Prokop’u kutlamak gerek. Henning Solberg yaşına rağmen halen ilk on içerisinde yer bulabiliyor olaması taktire şayan. Şeytanın bacağını sonunda kıran Kubica bu yıl hayal kırıklığı yaşamasına rağmen yarış bitirdiği için mutlu. WRC2 pilotu Bertelli kendi evinde rakipleri Al-Rahji ve Al-Attiyah’ın kalmasından yararlanarak ilk WRC2 galibiyetine uzandı. İlk onu tamamlayan isim ise Citroen’nin ana sponsoru Al-Quassimi oldu.

Bir sonraki yarış olan Haziran ayı sonunda yapılacak Polonya Rallisi’ne kadar hoşçakalın.