Formula 1 Dünya Şampiyonası ödülleri yetenekli ve sevecen bir elin eseri. Peki ama nasıl hazırlanıyorlar ve ortalıkta neden bu kadar az görünüyorlar?

“Ne Yaparsan yap, ama çantanı oraya koyma!” Vay canına, sadece beş dakikadır buradayız ve Bernie Ecclestone’un uzun soluklu iş ortaklarıyla şimdiden başımız dertte… Aslına bakarsanız çantamızı siyanürle dolu bir küvetin yanına koymak üzereydik.

“Bakır küvet diğer odada, siyanürün uzağında, aksi taktirde hardal gazı ortaya çıkar” diyor F1’in Markalar ve Dünya Şampiyonaları için yüksek kaliteli gümüş işleri ve kupalar hazırlayan Richard Fox.

Formula 1’in garip ve muhteşem dünyası bizi Alaaddin’in kupaları ve süs eşyalarıyla dolu mağarasına getirdi… Croydon’a… Göze çarpmayan bir çıkmaz sokağın en sonunda, inşaat malzemeleri satan dükkanlar ve mütevazı evlerle dolu bir sokakta yüksek sosyetenin ışıltısını hatırlatan şeyler üreten mekana… Ismarlama mücevherat eşyaları, Downing Sokağı’na giden tuzluk ve biberlikler, Lambeth Palace için kadehlerle ağzına kadar dolu dolaplar mevcut burada. Hatta Rolls Royce’un Spirit of Ectasy (Yeniliğin Ruhu) figürleri bile burada yapılıyor. “Tamam ama kupalar nerede?”

Markalar Şampiyonası kupasının vazo kısmı gümüş törpü ve torna aletleriyle çevrelenmiş bir halde ahşap bir çalışma tezgahının üzerinde yatıyor; dikildiğimiz yerin hemen yanında. Ama onu hemen tanıyamadığımız için bizi affetmelisiniz. Zira F1’in fan kitlesinin sadece küçük bir bölümüne bu kupaları görmek nasip oluyor, yani her Aralık ayında Monaco’da düzenlenen ve motor sporları dünyasının geri kalanı ile birlikte gayretli çalışmaların ödüllendirildiği FİA Galası’na şahit olma şansını yakalayanlara…

“Bu kupaları daha sık görmek hoş olabilir, ama şampiyonlar sezon bittikten sonra kupayı pist yerine baloda almayı tercih ediyorlar” diyor Richard. Ne yazık… Çünkü Markalar ve Dünya Şampiyonası kupaları nadir rastlanan güzellikler arasında.


Markalar Şampiyonası Kupası.

İki kupanın da tasarımı farklı. İkisi de 935 ‘parça’ gümüş ve 75 parça bakır ya da başka bir maddenin karışımından oluşan som gümüşten yapılıyor. Markalar Şampiyonası’nın kupasının alt ve üst kısımlarını nilüfer çiçeğinin defne yaprakları motifleri sarmalıyor. Yapraklar karışımından geçen elektrik akımı vasıtasıyla şekillenen ve ardından gümüş siyanür banyosuna yerleştirilen kalıpla ‘elektroform’ ediliyor. Bu 19’uncu yüzyıldan kalma, eski bir işlem ve ülkede sadece üç gümüş kuyumcusu hala uygulamaya devam ediyor. Kupaların vazoyu andıran parçaları hayata dümdüz, yuvarlak gümüş parçaları olarak başladıktan sonra torna yardımıyla silindirik forma kavuşturuluyor. Markalar Şampiyonası’nın kupasında her markanın amblemi bulunduğu için yan taraflarında düz kenarlar var. Richard söze giriyor: “10 kenar bir 10 yıl ediyor ve ayrıca her düzey 10 yıl boyunca kazanan otomobilleri gösteriyor. Eğer markalar ambleminiz üzerindeyse görsel açıdan hoş bir tarihsel kayıt oluşturuyor diye düşünüyorum.”

İki kupanın da altında bulunan damalı halka, hem damalı bayrağı çağrıştırıyor hem de son kazananın zeşnde bulunan unvanın üzerine yerleştirilmesine olanak veren, sürgülü bir düzeneğin bir parçasını oluşturuyor. Dünya Şampiyonası’nın kupası biraz daha uzun ve üzerinde 100 yılın şampiyonlarının bulunması tasarlanmış.


Pilotlar Şampiyonası Kupası

Richard bilgi vermeye devam ediyor “Dipte evreni simgeleyen mavi bir sodalitle birlikte küçük bir daire var. Defne yaprağı bu daireden fırlıyor ve 11 kez spiral çizip döngüler arasında 10 kez boşluklar bırakarak yukarı çıkıyor. Defne yaprağının teli altın kaplama ve her döngüde on tane sürücü imzası var. Defnenin tepesi dönerek mineli bir küreye dönüşen daha büyük bir daire oluşturuyor. Sürücülerin amaçladıkları şeyi kendimce böyle yorumladım.”

Richard, Bernie’nin görüşlerini de alarak kupaları bizzat kendisi tasarlamış. Sürücüler şampiyon olduklarında çapı 20 cm olan bir madalya alıyorlardı, ancak Bernie bunun sürücülerin şampiyonu temsil etmekte yetersiz kaldığını düşündü. Richard Fox o anı “Sürücünün ve takımın yeteneklerini yansıtacak özel bir şey istedi” diye anlatıyor. Cilası ve oymaları dahil tamamen el yapımı olan kupanın oymalarının hazırlanması 1950’nin şampiyonu Giuseppe Farani’nın bile imzasını taşıdığı için üç hafta sürüyor. Bir kupanın tamamen hazır hale gelmesi ise sekiz haftayı buluyor. F1 Racing’in ziyareti esnasında Richard ve ekibi tarafından parçaları bir araya getirilen kupalar Maranello ile İsviçre’deki kocaman bir eve ya da Kimi’nin giderek genişleyen kupa dolabı neredeyse oraya gidecek. Ferrari üç kupa siparişi vermiş, ek olarak Raikkonen’den de iki tane var: “Ferrari için ayrı, Kimi için ayrı Dünya Şampiyonluğu kupası hazırlıyoruz. Ayrıca yine Ferrari için iki tane Markalar Şampiyonu kupası. Sanırım biri bizde kalacak, ama diğerinin nereye gideceğini bilmiyorum. Fakat bunları yapmak yaklaşık sekiz aylık çalışma gerektiriyor.”

Ferrari bu kopyaları 2007’den sonra istemeye başlamış. Çünkü şampiyon olan sürücü ve marka FİA Galası’nda verilen kupaları iade etmek zorunda. Kupanın daima gözünüzün önünde olmasını istiyorsanız, birçok kişi de öyle olmasını istiyor zaten, sizin için bir tane hazırlansın diye Richard’a başvurmanız gerekiyor… “Kimsenin orijinalini saklama hakkı yok. Ayar damgasındaki tarih mühründen ötürüsü hangisinin orijinal kupa olduğunu biliyoruz. Sanırım sadece Jacques Villeneuve’de kopya yok. Orijinal kupaları geri aldığımızda yeniden cilalıyor ve yeni şampiyonun ismini yazıyoruz. Ardından Aralık başında Monaco’da takdim ediliyor. Oysa bizim sadece varsa birkaç yumruyu düzelttiğimizi ya da birkaç şampanya lekesini temizlediğimizi sanıyorlar.”


Nico Rosberg FİA Galası’nda şampiyonluk kupasını aldı.

Gösterdiği başarı sayesinde Richard, Dünya Ralli Şampiyonası, F1 Bahreyn GP’si, çeşitli NASCAR kupaları ve Bernie Ecclestone Kupası (sürücüleri F1’de en fazla puanı toplayan ülkelerin ulusal motor sporları federasyonlarına veriliyor) dahil belli başlı pek çok motor sporları etkinliği için kupa hazırlıyor. Tekrar söze giriyor: “1984’te Bernie Ecclestone Kupası’nı yapma şansı yakaladım. Eğitim hayatımdan sonra ilk büyük projemdi. Bernie bir Pazartesi günü ilk tasarımların ne kadar zamanda hazır olacağını sordu. ‘Perşembe günü yolcuyum’ dedi. Derhal hazır olmaları gerektiğini anladım. Birini dürtüklemek konusunda Bernie’nin üzerine yoktur.”

O zamandan beri Richard hiç arkasına bakmamış: “En gurur duyduğum an 1995’te Bernie tarafından Formula 1 Dünya ve Markalar Şampiyonası’nın kupalarını yapmak üzere atanmam oldu, çünkü benim için en muhteşem ve en güzel şeydi.”

Bir yıl boyunca belli bir amaç peşinde koşuyorsanız, ödül olarak çok özel bir şey almalısınız.

Peki Formula 1 kupanız olsun ister misiniz? Doğrusu, biraz zor… Richard maliyet konusunda ser verip sır vermiyor, ama beş haneli rakamlardan bahsettiğimiz kesin. Ve elinizde yeterince nakit olsa bile bir tane ısmarlamanız imkansız: “Sadece kupayı kazananlar ona sahip olabilir. Sürekli replikalar yapmam için talepler geliyor, ama prensip gereği asla yapmam. Eğer bir yıl boyunca belli bir amaç peşinde koşuyorsanız, ödül olarak çok özel bir şey almalısınız. Kimse elini kolunu sallayarak gelip bir tane satın alamaz.”


Toto Wolff arka arkaya 3. kez Markalar Şampiyonası kupasını alıyor.

Bu kupalar şüphesiz gümüş işçiliğinin sanat eseri, dolayısıyla gün ışığına nadiren çıkmaları gerçekten üzücü. Bir zamanlar takımının omuzlarında taşınan Diego Maradona’nın havaya kaldırdığı saf altından yapılmış Dünya Kupası kupasına dokunmak istermiş gibi çığlıklar atarak uzanan yüzlerce elin hatırası hâlâ dün gibi aklımızda. Sporun en büyük mükafatının yarattığı dram ve tutkuya dair ortaya çıkan unutulmaz bir görüntüydü. Yumrukların sıkılarak havaya kaldırılmasından ibaret, sıkıcı ‘sürücü dansı’nı izlemektense F1’de de böyle bir manzara tekrarlanabilir. Sürücüler her yarışın sonunda kupa alıyor, ama zaten ona ulaşmak için yarışıyorlar, bu kupalar taçtaki mücevherlerden biri. Çok ama çok özel bir kupa.

*F1 Racing Dergisinin Aralık 2008 Sayısından alınmıştır.

;;;