Resmi olarak 1950 yılında Silverstone pistinde başlayan Formula 1, 67 yıllık serüvenini hala sürdürmekte. Onlarca belki de yüzlerce pilot gelip kendi sürüş yetenekleri ile araçların performansını birleştirip bir strateji doğrultusunda diğer pilotlar ile mücadele verip şampiyonluk savaşında bulundular. İlk başladığı andan itibaren adrenalinin sürekli yüksek olduğu bu motorspor dalında yüzlerce pilot ve ya pist ekibi feci kazalar sonucu hayatlarını kaybetti. Bu acı olaylar F1’in belkide en tehlikeli ve aynı zamanda şuan için güvenlik önlemlerinin hat safhada olduğunu göstermekte. 1950 yılından günümüze baktığımızda hem araçlar hem de pistler ve yapılanmalar önemli gelişim göstermekte. Belki de F1 araçlarında hep standart olan birşeyler vardı belki dikkatimizi çekmedi, belki de gözümüze takılmadı. Ne mi? Araç koltuklarından bahsediyoruz. İlk andan itibaren günümüze uzanan bu uzun serüvende araç koltukları maksimum 1 pilot için tasarlanmış durumda, ancak bazı zamanlarda bu gelenek bazen değişmiş ve 2 ve ya 3 pilotluk koltuklar araçlara eklenmiş ve tasarımları değişim göstermişti. Şuan F1’de olmasa da gösteri nitelikli kullanılan araçlarda bu gelenek devam ettirilmekte.
Austin Texas pistindeki etkinlikten bir görüntü;
Bu kısa ömürlü olan geleneğin dışında F1 araçları sürekli gelişmeye devam etti ve araç yapıları ve donanımlar gün geçtikçe iyiden iyiye gelişim gösterdi, bundaki en büyük etkenlerde ise rekabet ve şampiyonluğun en ön planda olduğu bilinmekte. İlk F1 dönemine baktığımızda araçlar dengenin az olduğu ve aerodinaminin şasiden başka fazla birşey olmadığı zamanlardı.
1950 yılından bir görüntü;
Gün geçtikçe araçlarda performans arayışı dahada önemli bir rol oynamaya başladı ve güvenlik konusundaki açıklar artmaya başladı. Öyleki F1’in ilk yarışı olan Silverstone’da ne bir ambulans, ne bir güvenlik ekibi vardı. Ancak talihsiz olan durumlar ortaya çıktıkça Güvenlik konusunda da büyük adımlar atılmaya başlandı. 1960 yılında şuan hala devam etmekte olan güvenlik önlemlerinden kask ve tulum pilotlar için zorunlu hale getirildi. 1970 yılında kokpit ve ayna konumlandırmalarında ciddi değişiklik yapılarak pilotların kaza sonrası araçtan daha hızlı ve kolay çıkarılması hedeflendi. 1980’li yıllarda ise Karbon Fiber yapılanma Aliminyum parçaların yerini almış ve dayanıklılık arttırılmıştı. Tabii bu zamana kadar büyük sayıda pilot ve kişiler hayatını kaybetti. Kayda geçen ilk isim olan Cameron Earl’ün 18 Haziran 1952 tarihinde MIRA’da test yaparken hayatını kaybettiği kayıtlara geçmiş durumda. Günümüze kadar bu kötü olaylar devam etti. Son olarak kaybettiğimiz pilot olan Jules Bianchi, 2014 Suzuka GP’de Güvenlik periyodunda ortalama 200 km/h ile gelirken aracının kontrolünü kaybedip Adrian Sutil’in aracını çeken Vinç’e çarparak hayatını kaybettiği görüldü. Bunlar dışında akıllara kazınmış isimler arasında Gilles Villeneuve var. 8 Mayıs 1982 tarihinde Belçika Grand Prix Sıralama Turları’nda rakibine arkadan temas ederek aracı havalanmış bariyere çarptıktan sonra taklalar atarken araçtan fırlayarak feci bir şekilde can vermişti.
Gilles Villeneuve Kazası(Simüle ve Gerçek Hali)
Bir diğer akıllardan çıkmayan olay ise Brezilyalı pilot Ayrton Senna’nın kazası. 1 Mayıs 1994 tarihinde İmola pistinde zorlayan Sennanın süspansiyonundaki bir sorundan dolayı aracın arka kısmının sağa doğru gittiğini farkederek durumu toparlamaya çalıştığı görülüyor. Ancak aracının kontrolünü sağlayamayıp bariyere doğru büyük bir hız ile çarpıyor ve olay yerinde hayatını kaybediyor.
İşte o akıllardan çıkmayan Ayrton Senna’nın talihsiz kazası
F1’de hayatını kaybeden bütün pilotları saygı, sevgi ve özlemle anıyoruz…
Bunun gibi durumlardan sonra FIA ve F1 komitesi güvenlik konularında büyük işler başarmış ve performans konusunda gelişme sağlanırken, güvenlik konusunda da iyi bir noktaya gelmiş durumda.
Performans’tan konu açılmışken başta da belirttiğimiz gibi bütün takımlar, ekipler en iyi ve en hızlı olma adına bu zamana kadar çalışmış ve çalışmalarını sürdürür durumdalar.
Tabii bu durumda aracı ve motoru en hızlı çözen takım/takımlar bir süre sonra yarışları domine etmeye başlıyorlar ve sürekli aynı kişileri görmek F1 severler tarafından pek hoş karşılanmamaya başlıyor. Bu durum başta olmak üzere, güvenlik ve diğer iyileştirme çalışmaları adına farklı kurallar konuluyor, araç düzenlemeleri farklılaştırılıyor ve motorlar gün geçtikçe değişime uğruyor. Bunların etkileri ile güvenlik arttırılırken, dominasyonun el değiştirmesi ve rekabetin ön plana çıkması hedeflenmiş durumda diye düşünülüyor. Bu konuda geçmişten günümüze gelmiş ve F1’deki havasını halen koruyor. Son dönemin kuşkusuz en öne çıkan takımı Mercedes, Ross Brawn’ın büyük etki oynadığı V6 motorlu araçlarda en iyilerden birisi olup rakiplerini toz duman’a katmıştı. Ancak farklılık kazanan kurallar ve diğer takımların geriden gelmesi ile Ferrari ve Redbull gibi takımlar Mercedes’e biz buradayız demeyi başarabilmişlerdi. Mercedes takımının gelişecek fazla bir yeri kalmaması ve diğer takımların bu açıkları bulup kapatması rekabetin geri dönüşünde önemli bir rol oynamış durumdaydı. Ancak araç sesi olsun rekabet eksikliği olsun, yeni v8 döneminde hem pilotlar hem F1 severler bu durumdan dolayı rahatsız olup tepkilerini belirtmişlerdi. Bu durum adına çalışmalar sürdüren FIA ve F1, strateji masasını toplayıp gerekli görüşmeler ve anlaşmalar sağlayıp F1’in tekrar sevilir hale gelmesini sağlamaya odaklanmış durumda. Bundaki en büyük etkenlerden birisi bugün itibari ile F1’i resmi olarak devralan ‘Liberty Media’… F1’i tekrar geri kazandırmaya odaklanan Liberty Media, Ross Brawn’ı Genel Direktörlük adına geri alıp kendisinin dahiyane zekası ve reklam-pazarlama ile F1’i tekrar güçlü bir hale getirmeyi hedefliyor. Bununla birlikte 2017 yılında önemli değişiklikler olacak, bunlardan birisi araçların aerodinamik yapıda, şaside ve lastik genişliğindeki değişiklikler olması. Araçlardaki bu değişim ile birlite ve yeni kurallar ile motor gücünün eşitlenmesi sağlanmaya çalışılıyor. Kısacası Aerodinamik etkinin ön plana çıkması bekleniyor. Hal böyle olunca Şasi’de ön planda olan RedBull takımı’nın ileri doğru büyük bir atılım yapması bekleniyor. Bunun dışında kuralların çoğu bilindiği üzere McLaren takımının önerileri arasından kabul edilen kurallar. Bu da McLaren’ın motor konusunda sorunlarını yenmesi durumunda ön plana çıkabilirler mi? sorusunu akıllara getiriyor. Tarafsız olarak bakmak gerekirse bütün takımların eşit durumda olup rekabetin artması F1’inde tekrar güçlenebilmesi anlamına geliyor. En büyük merak konusu ne diye sorulduğunda bizim aklımıza ilk olarak yeni araçların görünümü ve ses geliyor. Araçtaki yapısal değişimin görünüm bakımından değişik bir havaya bürünmesi kesin, peki ses bakımından değişime uğrar mı diye sorarsanız bizce motor mimarisinde değişim olması durumunda ses bakımından değişim olmasıda olasıklıklar arasında.
Peki kimler ön planda olur?
Pit Duvarı yazarları olarak bizim düşüncemiz RedBull’un öne fırlaması ve hatta Mercedes’i geçebilmesi yönünde. McLaren ise en büyük soru işaretlerinden birisi çünkü gelen haberler RA617H(2017 Honda Motoru)’nin mimari bakımdan değişeceği yönünde ve en önemlisi McLaren’ın sıfır bedenden vazgeçmesi bekleniyor. Bunun nedeni ise sıfır bedenden dolayı Honda’nın turboyu küçültmek zorunda kalması ve haliyle performansta doğrudan bi eksilme olması. Bunu aşmak için McLaren ve Honda birlikteliğinde sıfır bedenden vazgeçilip motoru büyütmeye karar verme ve daha fazla verim alma yönünde.
Emilia Romagna GP 18 Mayıs 2025
