Formula 1 deyince akla gelen ilk şeydir hiç şüphesiz motor. Her ne kadar günümüzde standartlaşan aerodinamizm’in gölgesinde kalan bir parça halini almış durumda olsa da eskiler;

“Şasi ne kadar dayanıklı, aerodinami ne kadar kusursuz, pilot ne kadar yetenekli olursa olsun, Formula 1 otomobili ancak motoru kadar hızlıdır derler.”

Karşınızda tarihin en iyi 10 motoru.

1- 3.0 LT FORD COSWORTH DFV



Ford’un ürettiği Cosworth DFV, sadece F1 motor tasarımı ve performansı ile ilgili parametreleri baştan yazmakla kalmadı, rakiplerini öyle büyük farkla geride bıraktı ki, tüm Grand Prix yarış kültürünü değiştirdi.1967 Hollanda GP’de, Jim Clarck’ın Lotus 49 la kazandığı birincilikten, 1983 Detroit’te Michele Albereto’nun Tyrell’ı, bir DFY modifikasyonu ile kazanana dek bu 90 derece açılı V motoru tam 155 grand prix zaferine imza attı.Bir deha olan Keith Duckworth, Ford’un 100 bin sterlin’lik bütçesi ile tasarladığı motor 1969’un başında herkesin satın alabileceği bir ürün haline geldi.Tanesi 7500 sterlindi.

Bu motorla 3 kez dünya şampiyonu olan Jackie Stewart;

“Nasıl fark yarattığını tahmin bile edemezsiniz. Ken Tyrell’ın takımına katılmadan önce H-16 BRM kullanıyordum.DFV ile yarıştığım anda sanki başka bir gezegende yarıştığımı hissettim”. diyor.

Daha da önemli bir nokta DFV Enzo Ferrari nin takımın sürekli olarak üzmeyi başarmıştı.

2– FERRARİ V10 90°



96-97 sezonlarında kullanılan 75°, 98-99 sezonunda kullanılan 80°’den sonra Ferrari müthiş rekorların ve başarıların geleceği 2000-2005 yılları arasında 90°’li V10 motorunu kullandı. Rory Byrne ve Ross Brawn ikilisinin teknik ve tasarımını üstlendiği harika aracın motor bölümü başkanlığı koltuğunda bulunan Paolo Martinelli;

” Temel amacımız aracın şasisi gibi her sene motoru daha üst seviyeye taşımaktı.Bu süre zarfında çok sayıda yenilikçi malzameler ve çeşitli bileşenler kullandık.Buna ek olarak yakıt ve madeni yağ geliştirme ortağımız Shell ile oldukça yakın çalıştık.” diyor.

Mercedes, Ilmor’un dayanıklık konusunda oldukça geride kaldığı bu dönemde, Williams’ın kullandığı P kodlu V10’lar güç üretimi konusunda Ferrari V10’a kıyasla daha üstün olsa da, kırmızıların yakaladığı motor-şasi ikilisinin müthiş uyumu dönemin tek hakiminin Ferrari olmasını sağladı. Ferrari 2000’den 2005’in sonuna kadar kullandığı bu motorda, sadece Fransa 2000’de motorundan gri dumanlar yükselmiş. Schumi 5 şampiyonluk kazanırken, takım 58 galibiyete imza atmıştı.

3-1.5 TAG TTE-P01 TURBO V6



1981 de Ron Dennis, Porche’nin kapısını çalarak, onlardan teknoloji harikası olan bir F1 motoru istedi.Ancak Ron bedavacı değildi.Şef tasarımcı John Bernard’ın istekleri doğrultusunda hazırlanacak, 1.5 litrelik turbo v6 motoru geliştirmek için harcanacak parayı ödemeye hazırdı.Sonuç, küçük boyutlarda Alüminyum bazlı, 90 derece v6 bir motordu.İlk versiyonu 600 beygir gücünde, yani en iyi Cosworth V8’den yaklaşık 75 beygir daha fazlaydı. Motor, Mclaren’in yatırımcılarından Techniques d’Avant Garde”nin ismini kullanarak TAG turbo olarak anıldı ve McLaren’a 84, 85, ve 86’da üst üste 3 markalar şampiyonluğu kazandırdı.

Niki Lauda ”McLaren–TAG o kadar iyiydi ki, 1984 pilotlar şampiyonası benim ile Alain Prost arasında bir yarışa dönüşmüştü.İkimiz on altı yarışın, on ikisinde ilk sırayı elde ettik. Porsche gerçekten mükemmel bir iş çıkarmıştı” dedi

4- 3.0 FERRARİ 312 DÜZ-12



312 DÜZ-12, Ferrari’nin 1970 sezonunda, o zamanlar pistleri domine eden İngiliz takımlarına karşı, başını dik tutmasını sağlayacak bir performans sergileyen Maranello F1 motorlarından biriydi.Şef mühendis Mauro Forghieri, eski V12’e göre küçükte olsa bir ağırlık avantajı sağlayacağını düşünerek, düz-12 versiyon kullanmayı denedi.İlk başta 312’nin, 11500-11750 devirde yaklaşık 460 beygir güç üreteceği hesaplanmıştı. Amerikadan ithal özel alaşımlarla yapılmış çok dayanıklı bir motordu.312, 70-80 yılları arasında 11 sezonda 158 Grand Prix’den 37 galibiyet üç de şampiyonluk çıkardı

.”Gerçekten kurşun geçirmez gibiydi.Motorun canına okurdunuz ama ters bir ses bile duymazdınız.Ne olursa olsun çalışmaya devam ederdi.” diyor Mario Andretti.

5– 2.5 MASERATİ 6 SİLİNDİR (250 F)



250F şasisine monte edilen 6 silindirli Maserati motoru bu klasik F1 otomobilini tüm 2.5 lt dönemi boyunca (54 -60 arası) pistlerde tutmayı başardı. Bu motorun 1954’teki ilk ve üç yıl sonraki son şampiyonluğu kazanan isim efsane pilot Fangio idi.2493 cc hacimli motor, metanol yakıt ile 7400 devirde, 240 beygir güç üretiyordu.1954’te gelişimi sürdü ve silindir başları ile valf kontrollerindeki değişikliklerle 800 devire çıktı.Ancak, maliyet çok yükseldiği için motoru almak isteyen takımlara orijinal motorlar satıldı.1957’de motor metanol/benzol yakıt karışımına eklenen nitro–metan sayesinde 270 beygir güç üretiyordu.

6– 1.5 COVENTRY CLİMAX V8



Ferrari 1.5 litrelik motorların ilk sezonunda, pistleri domine etmişti ama 1961 sonunda ortaya çıkan Coventry Climax V8 bu üstünlüğü bitiren araç oldu.Bu 90 derece açılı V8 her sezon biraz daha geliştirilerek ilk versiyondaki 185 beygir güç, son yapılan 32 valfli versiyonda 213 beygire ulaşmıştı.115 kg’lık ağırlığı ile Climax V8 o zamanların en hafif F1 motoruydu.Üçü dışında hepsi, efsane pilot Jim Clark’ın Lotus’u tarafından kazanılan 22 grand prix zaferine ulaştı. Climax V8 sadece çok başarılı bir motor değil, aynı zamanda F1’in en bağımsız takımları için güvenilir ve ucuz bir seçenek oluşturdu.Başarıları belki Cosworth DFV kadar büyük değildi.Ancak o zamanlar Climax V8 en az DFV kadar önemli bir rol oynadı

7- 3.5/3.0 RENAULT RS V10



Motorların çoğunluğunun V8 ya da V12 olduğu bir dönemde Renault, 1989 başında F1’e 67 derecelik, V10 bir motorla dönüş yaptı.İki yıl içinde Williams ile hem markalar, hem de pilotlar şampiyonluğu için mücadele edecek duruma gelmişlerdi. 1992’de Nigel Mansell şampiyonluğa ulaştı.14000 devirde çalışan, 1992 Renault RS4 V10 motoru, yaklaşık 750 beygir güç üretiyordu. RS 4’ün ilk monte edildiği Williams FW 14B bir teknoloji harikasıydı. Aktif süspansiyon, ABS fren sistemi, yarı otomatik vites kutusu gibi süper özelliklere sahipti. Bunların tamamı 1992 sonunda yasaklandı ama Renault V10 ,Prost(93), Schumacher (95), Hill (96) ve Villeneuve (97)’le üst üste şampiyonluklar kazanmayı başardı. Renault Sport, düzenli olarak motoru geliştirmeyi sürdürerek, 95 başında ki 3 litre motorlara geçişte de üstünlüğünü korudu. V10 motor, FIA kuralları tarafından mecbur edilmeden önce bile Renault ciddi bir motor üretmek isteyen herkesi bu tercihi kullanması gerektiğini ispat etmişti bile.

8– 1.5 BMW M12/13 TURBO



F1 motorları tarihini en çılgın ürünlerinden biriydi. 1000 beygirin üzerindeki M12, BMW’nin teknik gurusu Paul Rosche tarafından geliştirilmiş ve temelde standart dört silindirli bir yol otomobilinin motor bloğu kullanılarak yapılmıştı(en az iki yıl kullanılmış ve 100 bin km yapmış motorlar seçiliyordu). Bu silindir başına 4 valfti. Tek KKK turbolu motor başlarda 9500 devirde 560 beygir güç üretiyordu ve 1983’te Piquet’e şampiyonluk getirmişti. Motor biraz daha geliştikten sonra sıralama turları için üretilen özel modelin kısa bir süre için 1100 beygire kadar çıktığı söyleniyordu. Piquet’in, Brabham’ı ya da Gerhard Berger’in Benettonunun, Monza’nın ünlü start finiş düzlüğünde 340 km hızla giderken, arkalarında bıraktıkları yanmamış hidrokarbon bulutu, göz alıcı renk oyunları yaratarak izleyenleri büyülüyordu. ”Monaco’da ki ünlü tepeye Massenet sol virajına doğru altıncı vitesle tırmanırken bile patinaj yaptığımı hissedebiliyordum.Yaklaşık saatte 320 km ile üstelik” diyor Berger.

9– HONDA RA 163 V6 TURBO



Honda RA163 V6, TAG turbonun elinden F1’in en güçlü motoru unvanını alarak 86-88 arasında Williams ve McLaren ile üst üste üç şampiyonluğa ulaştı. RA163 hayatına seksenlerin ilk yarısında çok başarılı olan 80 derecelik Honda, F2 motorunun bir turbo versiyonu olarak başladı. V6’nın ilk versiyonları son derece hızlı ve dayanıklı ama kullanılması çok zor motorlardı. Motorda turbo gecikmesi vardı. Dar bir güç sınırını aştığı zaman aniden 700 beygire fırlıyordu. Honda zamanla motoru geliştirerek güç artışını daha kontrollü hale getirdi; 1988 de ise Williams’la olan sözleşmesini bir yıl daha erken bitirerek, McLaren’e konsantre oldu ve 2.5 bara indirilen turbo çıkış gücüne rağmen 625 beygirlik harika bir E versiyonu geliştirdi. Yeni motor 1987 deki versiyondan yüzde 23 az yakıt tüketiyordu.

10– 3.0 MERCEDES F0110 V10



Ilmor mühendislik, Leyton House/March ve Sauber için kendi motorlarını geliştirmesinin ardından, doksanların ilk yarısında Mercedes-Benz’in, V10 motor programı yavaş yavaş ilerlemeye başladı. Mercedes 1993’te Ilmor’un bir kısmını satın aldı ve 1995’ten beri Ilmor’un üzerinde üç noktalı yıldız taşıyan 75 derecelik V10’ları McLaren’e güç sağladı. İlk başlarda bazı sorunlar yaşasa da Ilmor 90’ların sonunda Mercedes V10’u geliştirerek, pistteki en iyi motor haline getirdi. Ancak motor en güvenilir olmaktan hayli uzaktı. McLaren tasarım bölümünü Williams’dan 1996’da transfer ettikleri Adrian Newey’in etrafında yeniden kurdu. Bu değişiklik meyvesini çok kısa sürede verdi ve şasi, motora uyum sağlıyarak Mika Hakkinen’in 98 ve 99’da pilotlar şampiyonu olmasını sağladı.

”Ilmor un 90’larda ürettiği orijinal F1 motoru ikibinlerdeki Mercedes V10’u karşılaştırırsanız, arada büyük farklar görürsünüz. Ancak yine de genel felsefe aynı. İlk zamanlar motorun en büyük avantajı çok küçük ve hafif olmasıydı ve bu bizim sürekli peşinde olduğumuz bir şey “ diyor Mario İllien.

Buraya kadar yazıyı okuyan arkadaşlar, bunu benim yazdığımı düşündünüz.Fakat bunu uzun yıllar önce Bozok Sinan kardeşim yazdı. Eskileri hatırlatalım dedik..

###