Formula 1, bir fiyasko olarak nitelendirilen 2021 Belçika Grand Prix'sinden bu yana yağmur altında daha kolay ve kesintisiz bir şekilde yarışabilmenin yollarını arıyor. Bu kapsamda yapılan çalışmalar sonucunda, yağmurlu havalardaki en büyük sorun olan "sprey sorununu" azaltmak için çamurluk fikri ortaya atılmıştı. Peki bu çözüm, sprey sorununu neden çözemez?

Dünya üzerinde yağmurun en çok önem verildiği ve sevildiği spor belki de Formula 1'dir. Yağmur, her zaman "F1'deki en büyük eşitleyici" olarak görülmüştür ve bu spordaki en ikonik anlardan bazılarının yaşanmasında yağmurun payı büyüktür. 

F1 tarihindeki en heyecanlı yarışlardan birçoğunda yağmur etkisini göstermiştir, sporun gördüğü en büyük sürprizlerde de yağmur damlalarının düştüğünü görebilirsiniz. 

Yağmurun getirdiği zorlu koşullarda diğerlerinden üstün olmak sadece özel pilotlara has bir şeydir ve birçok kişiye göre yağmurlu koşullar, iyi pilotlarla efsane pilotları birbirinden ayırır. 

Hâl böyle olunca da F1 taraftarları olan bizler için yağmurun yeri bir ayrıdır. Neredeyse her F1 taraftarı, o hafta sonu yarış neredeyse o bölgenin hava durumu tahminlerine yarıştan birkaç gün (hatta hafta) önceden bakmaya başlar. "Bu hafta sonu yağmur yağsa da heyecanlı, farklı bir yarış izlesek" diye düşünür. 

En azından eskiden bu durum böyleydi ancak son yıllarda, yağmur yağmasını dahi istemez hâle geldik. Çünkü artık yağmur yağdığında 2-3 saatlik periyotlar boyunca garajdaki araçları izleme korkusuyla karşı karşıya kalıyoruz. 

Özellikle de 2021 Belçika Grand Prix'sinde güvenlik aracı arkasında olmayan bir yarış turu dahi tamamlanamaması, bu konudaki en ekstrem örnek olmuştu. Bu yıl ise Japonya Grand Prix'sinde yağmurdan dolayı tam yarış mesafesi tamamlanamamış ve büyük kırmızı bayrak periyotları oluşmuştu. 



Yağmur seyir zevkini yükseltse de her durumda ilk olarak pilotların güvenliğini düşünen FIA için tam bir kabus. Sonuçta yol tutuşu azalıyor ve görüş mesafesi düşüyor, bu da sürüş yapmayı daha tehlikeli hâle getiriyor. 

Günümüz F1'inde yoğun yağmurlu havalarda sürüş yapılamamasının en büyük nedeni olarak sprey etkisi gösteriliyor. Islak zeminde araçların çıkardığı büyük sprey bulutu, aerodinaminin artması ve gelişmesinden beri F1 için daha da büyük bir problem oldu.

Pilotlar ise bu yıl zemin etkili araçlara geçilmesiyle birlikte daha çok sprey çıktığını ve bu sorunun daha da kötüleştiğini öne sürüyorlar. 

Araçların çıkardığı büyük sprey bulutları nedeniyle arkadaki hariç neredeyse hiçbir şey göremiyor ve durum böyle olunca da FIA kırmızı bayrak çıkarmak zorunda kalıyor. 

FIA, sürüş yapmayı neredeyse imkansız hâle getiren bu sprey sorununu çözmek için bazı çözümler düşünüyordu ve son F1 Komisyonu toplantısında bu konudaki ilk adım atıldı. F1, son Komisyonu toplantısının ardından sprey sorununu çözmek için bir plan hazırladığını duyurdu. Bu plan kapsamında, Pirelli'nin yoğun yağmur lastiklerini kullanmanın zorunluğu olduğu ekstrem şartlarda, araçlara çamurluk takılması fikri denenecek.

FIA'dan yapılan açıklamada şu ifadelere yer verilmişti: "Sürücülerden alınan geri bildirimler, bu yeni nesil araçlarla yoğun yağmur lastiklerini kullanırken görüş mesafesinin azaldığını ve bunun da yarışa başlanması ya da yarışın durdurulması konusunda önemli bir belirleyici nokta olduğunu ortaya koyuyor."

"Bu nedenle FIA, ıslak zeminde sürüş yaparken oluşan spreyi etkisini azaltmayı amaçlayan bir parça paketi hazırlamak üzere çalışma başlattı."



Nikolas Tombazis önderliğindeki FIA teknik ekibi, araçların aerodinamik performanslarına minimum etkide bulunacak ve gerektiğinde araca hızlıca entegre edilebilecek bir çamurluk takımı üzerinde çalışıyorlar. 

Bu çamurluk fikrinin şöyle çalışacağı düşünülüyor: Yarış esnasında bir anda yağmur bastırırsa ve görüşün azalmasından dolayı kırmızı bayraklar çıkarsa, araçlara pit yolunda çamurluk sistemleri hızlıca entegre edilecek ve yarış yeniden başlayacak. 

Yarışın startından önce zemin halihazırda ıslaksa ise araçlar yarışa bu çamurluklarla başlayacaklar. 

FIA, bu çamurluklarla birlikte sprey oranını %50 kadar azaltabileceğini düşünüyor. Ancak padoktaki birçok kişiye göre, lastiklere çamurluk takmak sprey sorununu çözmek için yeterli olmayacak. 

Peki bu çözüm, sprey sorununu neden tam olarak çözemeyebilir? 



Spreyin oluşmasında en çok pay sahibi olan araç parçası olarak ön ve arka lastikler görülüyor. Pirelli, 300km/saate ulaşıldığında tek bir mavi logolu lastiğin 85 litre kadar su tahliye ettiğini söylüyor. Bunu dörtle çarparsak, saniyede toplamda 340 litre su atılıyor. 

FIA'nın getirmiş olacağı çamurluklar, lastiklerin attığı suyu azaltmaya yardımcı olacak. 

Fakat burada FIA'nın ve birçok kişinin göz ardı ettiği bir nokta var: Difüzörden çıkan su. Bu yıl zemin etkili araçlara geçilmesiyle birlikte, aracın alt bölümü yere basma gücünü üreten ana parça oldu. Günümüz araçlarında üretilen yere basma gücünün yarısından fazlası tabandan ve difüzörden geliyor. 

Araçların tabanı bu yıl daha çok yere basma gücü ürettiğinden, aracın tabanına daha çok hava giriyor. Yağmurlu koşullarda da tabana giren hava içinde su taşıyor ve yere basma gücünün üretildiği süreç içerisinde bu su, tıpkı hava gibi difüzörden dışarı atılıyor. 

Tabanda üretilen yere basma gücünün artmasıyla birlikte, dışarı atılan su miktarı da artıyor ve sprey bulutunun büyük bir kısmını difüzörden gelen su oluşturuyor. 



Dolayısıyla, sadece lastiklere çamurluk getirmek sprey sorununu çözmek için yeterli olmayabilir. Çünkü lastiklerden atılan su azaltılsa dahi, difüzörden çıkan su sprey bulutunu beslemeye ve yaratmaya devam edecek. 

Sonuç olarak pilotlar yine yeterli görüş seviyesine sahip olamayacaklar. 

Motorsport.com İtalya'ya konuşan padoktaki bir kaynak, konu hakkında şunları söylüyor: "Çamurluklar mı? Onlar test edilecekler ama yarışta onları görmeyeceğiz."

"Bunun nedeni basit: Lastiklerin attığı suyu %50 azaltsak bile, difözörden ve tabandan çıkan su nedeniyle sprey bulutu kalmaya devam edecek ve görüş düzeyi yine az olacak."

"Fikir güzel ancak sonuçlar beklendiği gibi olmayacak." 

FIA'nın teknik menajeri Nikolas Tombazis de çamurluk fikri hakkında Motorsport.com'a konuştu ve şu ifadeleri kullandı: "Çamurluklar yıl içerisinde sadece birkaç kez kullanılacak, belki 2-3 kez. Bu konuda açık olmak istiyorum, her yağmur damlası düştüğünde bu çamurluk takımlarını takmayacağız."

"Ancak bizde derin yaralar bırakan Spa 2021 yarışı gibi piste çıkamadığımız durumlar olmasını da istemiyoruz. Ya da mesela Japonya'yı düşünün: Dünyanın diğer ucuna, Japonya'ya gidip, bir tayfun yüzünden yarışmayıp geri dönseydik, Belçika'da yaşanandan 10 kat daha kötü olurdu."

"Kendimizi bu tarz durumlardan korumamız gerek. Milyonlarca insan TV'den izliyor, yüzbinlerce kişi bilet alarak piste geliyor, takımlar uzun yollar kat ediyorlar. Eğer yarışamadığımız bir etkinlik olursa; bu, büyük bir sorumsuzluk olur."

"Bu tarz ekstrem durumlar için bir savunmamız (çamurluklar) olmalı." 



Yukarıda, Carlos Sainz'ın Fiorano testinde çekilmiş fotoğrafına bakıldığında da difüzörden çıkan spreyi rahatça görebiliyoruz. 

Tombazis'in mesajı ise açık ve çamurlukların 2023'ün ikinci yarısında denenmesi bekleniyor. Ne kadar etkili olabileceklerini ise göreceğiz. 

tr.motorsport.com