Bazı insanlar o kadar yetenekli ve başarılıdır ki aslında şanssız olduklarını belli etmezler. Jim Clark da bu insanlardan bir tanesi. Oldukça mütevazı, şanssızlıklarını vurgulamayan ve şikayet etmekten kaçınan, karakteri çoğu pilottan farklı bir pilot. Kendisini önce çiftçi, sonrasında ise pilot olarak görse de bizim için durum çok daha farklı. Karakteri ve mekanik arızalarıyla gelmiş geçmiş en iyi pilotlar listelerinde ilk 5 veya altında dolansa da eğer büyüklük tanımımız kusursuza en yakın olmaksa tarihte onu geçebilen bir pilot olduğunu sanmıyorum. Tıpkı kariyerinde ilk 2 senesinden sonra herhangi bir mekanik arıza veya kaza dışında hiçbir pilota geçilmediği gibi. Jim Clark benim için gerçek bir kahraman ve onu anmak için doğumgününden daha iyi bir zaman olduğunu düşünmüyorum.

4 Mart 1936’da Klimany’de dünyaya gelen Clark çiftçilikle uğraşan bir ailenin çocuğuydu ve amcası ile dedesinin ani ölümleriyle okulu bırakıp aile çiftliğine dönmesiyle kazancını aile mesleğinden elde edecek gibi görünüyordu. Ancak Ian Scott Watson ile tanışması onun hayatını değiştirdi. İlk başta amatör yarışlara katılan arkadaşının yanında mekaniker olan Jim Clark birkaç tur attıktan sonra bile Watson’ın tur zamanlarını ciddi bir farkla geçince sonraki yarışlara katılan isim Clark oldu. Amatör yarış buluşmalarında saf yeteneğini muhteşem bir şekilde göstererek basamakları ikişer üçer çıkıyordu ve her yarışında fark yaratmayı başarıyordu. Öyle ki arkadaşı Watson’a herkesin neden bu kadar yavaş sürdüğünü bile sormuştu. Halbuki sıradışı olan rakipleri değil, kendisiydi. Amatör yarışlarda aldığı sonuçlarla dönemin Lotus patronu Colin Chapman’ın ilgisini çekmeyi başardıktan sonra 1959’daki Le Mans 24 Saat Yarışı’na Lotus adına katıldı ve 10.bitirdi. Bu sırada ailesi Clark’ın bir kararda mutabık kalmasını ve vereceği bu karar doğrultusunda artık para kazanması gerektiğini düşünüyordu. Zira Le Mans gibi yarışlara katılmak o dönem ciddi bir geliri de beraberinde getirmiyor, hatta bu sporu pahalı bir hobiye çeviriyordu. Clark eğer bu maliyetli hobisini işe çevirmek istiyorsa en yüksek seviyede boy göstermeliydi. Ve sonunda beklenen teklif Colin Chapman’dan gelmişti: Clark, Formula Junior’da gelecekteki takım arkadaşı ve ezeli rakiplerinden John Surtees’i mağlup ederek 1960 sezonunda Lotus adına yarışmaya hak kazanmıştı. Formula 1 kariyerinin başındayken çoğu pilot için geçerli olan durum Clark için de geçerliydi ve ilk yarışlarında sadece ortama adapte olmaya çalışıyordu. Özellikle de Formula 1’e gelmeden önceki tecrübe eksikliği, üstün yeteneğini tam olarak gösterememesine neden oldu. Bu yüzden takım arkadaşları Innes Ireland ve John Surtees’ e karşı kendini yeterli ölçüde gösteremedi. Aslında iki takım arkadaşı da Formula 1’de pek tecrübeli değildi ancak Surtees Lotus’a Dünya Motosiklet şampiyonu unvanıyla gelirken Ireland başka disiplinlerde yeterli tecrübeyi kazanmıştı. İlk yarışı Hollanda’da 11.sırada başlayıp mekanik arıza yüzünden yarış dışı kalan Clark, 2.yarışı olan Spa’da sporun acı yüzüyle tarihin en dramatik günlerinden birinde karşılaştı. Yarış öncesinde yaptığı kazalarla ciddi şekilde yaralanan Mike Taylor ve Stirling Moss’u, dönemin en büyük genç yeteneklerinden Chris Bristow ve bir başka Lotus sürücüsü Alan Stacey’nin ölümcül kazaları izledi. Clark’ı bu olaylar derinden sarsıp korkuturken, hiçbir zaman sevmeyeceği Spa’da 5.olarak kariyerinin ilk puanlarını alması ise ileriki sezonlarda yapacaklarının habercisiydi. Clark Portekiz’de etkileyici bir 3.’lükle sezonu 8 puanla 10.kapatmıştı. Takım arkadaşlarından Innes Ireland 18 puanla etkileyici sonuçlara imza atarken kendisinden daha az yarışa katılmasına rağmen 6 puan toplayıp, bir de pol pozisyonu elde eden John Surtees onu mağlup etmeyi başarmıştı. Clark yarışlara baktığımızda bu spora adapte olsa da diğer pilotlardan çok daha farklıydı. Lotus mekanikeri Cedric Seltzer’in de dediği gibi Clark bir pilot için çok utangaç ve sessizdi. Bu yüzden kendisinin yarış pilotu olduğu pek anlaşılmıyordu. Clark’ın ortalama geçen ilk sezonu, son şampiyonlardan Roy Salvadori ile beraber katıldığı Le Mans’da aldığı 3.lük’le oldukça iyi bir şekilde sona ermişti.



1961 sezonunda Lotus performans açısından gerekli sıçramayı yapamasa da Clark, Surtees’in gitmesiyle üzerine düşeni fazlasıyla yaparak 1 hızlı tur ve iki 3.’lük elde etti. Artık gelecek sezon gelişen bir arabayla çok daha üstlere oynamaya hazırdı. Ancak her şey yolunda giderken 2 yarış kala Monza’da bu pozitif hava tersine döndü. Clark, genel klasman lideri Wolgang Von Trips ile mücadele ederken lastiklerinin temas etmesiyle Von Trips ve 14 seyircinin hayatını kaybettiği kazanın içinde bulunuyordu ve bu sefer peşini bırakmayan tek şey korkuları değildi. John Surtees’e göre kazanın herhangi bir suçlusu olmasa da İtalyan Polisi ve medyanın tepkisi çok daha sert oldu. Clark’ın İskoçya’daki evine kadar gelen medya mensupları kendisini rahat bırakmıyordu ve zaten hayatının en kötü günlerinden birkaçını geçiren Clark’ın ruh halini daha da kötüye sürüklüyorlardı. Monza’ya bir daha gidememe, hatta hapse girme korkusuyla geçen sezon sonu aklanmasıyla beraber son bulsa da tıpkı Spa 1960 gibi bu da Jim Clark’ın peşini bırakmayacak bir olaydı. Sporu bırakmayı düşündüğü bir dönemden iddialı hale gelen Lotus ile şampiyonluk mücadelesi vermeye başlaması çok zor bir geri dönüştü ancak Jim Clark gün geçtikçe daha iyi bir pilota dönüşerek rakiplerinin gerçek anlamda kabusu oluyordu. 1962 sezonunda Chapman yeni şasisini sadece Jim Clark’a verirken çifte dünya şampiyonu Jack Brabham bile yeni şasiyi kullanmayacaktı. Güçlü Climax motoru da bu güçlü ve hafif şasiyle birleşince Lotus, BRM ile birlikte şampiyonluğun en büyük 2 adayından biri olarak bulunuyordu. Ancak kendisini de çok zorlayan ve başarılarına engel olan bir unsur bulunuyordu: mekanik arızalar. Formula 1 tarihini değiştiren ve birçok şampiyonluğun el değiştirmesini sağlayan mekanik arızaların en çok etkilediği pilotun Jim Clark olduğunu söyleyebiliriz. Bunda hızlı ancak sık sık arıza yapan Lotus’un payı çok büyük hatta Clark’ın bunda en ufak bir payı yok. Clark, Lotus ile olan birlikteliği boyunca çoğu zaman arabasını zorlayamamış, hatta bir defasında Silverstone’da motorun arıza riskini azaltmak için eğimli bölümlerde motoru bile kapamıştır. Bu sayede parçaları çoğu takım arkadaşlarından daha az yıpratsa da kaybettiği puanlar kariyerini, şampiyonluk sayısını ve hatta gelmiş geçmiş en iyi pilotlar sıralamasındaki yerini ciddi bir şekilde etkilemiştir. 1962’deki ilk 2 yarışında da mekanik arızalar yüzünden yarış dışı kalırken ikisinde de liderdi. Şeytanın bacağını ise hiç sevmediği Spa’da kırmayı başardı ve 12.’likten zafere ulaştı. Bu yarışta Willy Mairesse’nin ölümden döndüğü feci kaza ise Jim Clark’ın korkularını bir kez daha açığa çıkarmıştı ancak kendisi bunla mücadele etmeye alışmıştı. Ona göre bu sporda korku unsuru olmasa herkes bunu yapabilirdi. Hill çoğu yarışı bitirerek istikrarlı bir şekilde puan alırken Clark onun aksine her bitirdiği yarışta rakibinden çok daha etkileyici sonuçlar alıyordu. Nürburgring’de mekanik arıza sonrası harika geri dönüşüyle elde ettiği 4.’lüğe Watkins Glen ve Aintree’deki zaferleri de eklenirken başka yarışı bitirememesi sezonun son yarışı olan Güney Afrika’ya (Prince George pisti) Hill’in arkasında girmesine neden oldu ancak galibiyet Clark’ı zafere taşıyacaktı. Pol pozisyonunu da alarak baskıyı tamamen Graham Hill’e yıkmış ve yarış başladığında da oldukça rahat bir şekilde liderliğini sürdürmüştü. Hill limitleri zorlasa da fark gittikçe açılıyordu ve Clark’ı durdurabilecek tek bir şey vardı ve o da maalesef başına gelmişti. Jim Clark 20 tur kala yaşadığı mekanik arıza sonucunda yarışı ve 1962 şampiyonluğunu Graham Hill’e hediye etti. Hem de yarışın en hızlı turu konusunda Hill’e tam 1 saniye fark atmışken. Hill de sezon arası yaptığı röportajda Clark’ın çok ciddi rakip olduğunu belirterek hakkını teslim ederken espirili bir şekilde ona gönderme yapmayı da unutmamıştır “Umarım çiftliğine geri döner”.



1962’deki yaşanan şanssızlıkları unutmanın en iyi yolu ise 1963’te mekanik arıza yaşamadığı tüm yarışları domine etmek olurdu. Clark o sene mekanik sorun yaşamadığı 7 yarışı da kazandı.(geçen sene de aynı istatistiği yakalasa da sorun yaşamadığı sadece 3 yarış vardı). Hatta mekanik arızalar yaşadığı Almanya ve ABD’de inanılması güç bir şekilde 2 podyum daha elde etti. Bu 7 muhteşem galibiyetin içinde 8.sıradan başlayıp 4 dakika 54 saniyelik fark yakalayarak kazandığı Spa da vardı. Özetlemek gerekirse Clark yarış bitirebilen bir otomobile sahip olduğu için yarışlar çoğu zaman sıkıcıydı ve bu Clark’ın tüm kariyeri için geçerliydi. Ancak onu Formula 1 dışında bambaşka bir meydan okuma bekliyordu: Indy 500’ü kazanmak. Henüz ilk yarışında oldukça etkileyici bir performans gösteren Clark yarışı 2.tamamlasa da bu sonuç yarış hakemlerinin, yağ sızdırdığı için diskalifiye olması gereken Parnelli Jones’a tolerans göstermesi kaynaklıdır. Parnelli Jones’un otomobili birkaç kazaya yol açarken ona yeni bir lakap da hediye etmiştir (Parnoily) Bu haksızlığa rağmen Clark olaya pek tepki göstermemiş ve ileriki yarışa odaklanmıştır. Ancak harika geçen bu sezonu, 2 sene önceki kazanın bir kez daha inceleme altına alınmasıyla tekrar sancılı bir dönem izlemiştir. Medya, o dönemki tarihin en dominant sezonunu geçiren Clark’ın yarışlarından çok Monza’da yaşanan kazayla ilgiliydi ve bu baskıdan kaçmanın en iyi yolu da çiftlikte geçirdiği süreydi ancak Clark artık bir Dünya Şampiyonu’ydu ve Londra’da, arkadaşının evinde sık sık kalmaya başladı. Burada bir diğer İskoç yarış efsanesi Jacke Stewart ile tanışıp aynı evde kalmalarıyla yakın arkadaş olurken özel hayatı da yavaş yavaş şekillenmeye başlamıştı. Stewart, o günlerde eşinin Clark’a oldukça şaşırdığını ve her seferinde başka birini eve çağırdığından bahsediyordu. Ama bir süre sonra dünyanın en kararsız insanı olan Clark bile uzun süreli bir ilişki için hazır hale gelmiş ve model Sally Stokes ile daha yakın bir ilişki kurmuştu. Pist dışında utangaç ama cana yakındı.



1964 sezonunda Lotus ile rekabet edecek seviyede olan BRM ve Ferrari vardı. Lotus saf hız konusunda olmasa da istikrar konusunda bir kez daha sınıfta kaldı. İlk 5 yarışta 4 pol pozisyonu yakalarken 3 galibiyet elde etti ve kalan ikisinde de liderken yaşadığı arızalar onu galibiyetten uzaklaştırmıştı. Özellikle de Monaco’da iki arıza yaşamasına karşın 4.’lük elde ederek kötü şartlarda neler yapabileceğini gösterdi. Sezon ortasında Clark’ın 30, Hill’in 26 ve Surtees Gurney Brabham üçlüsünün 10 puanı vardı. Son yarışa girdiğimizde ise durum çok değişmişti. Clark üst üste 4 yarış boyunca sorunlardan dolayı yarış dışı kalırken genel klasmanda 3.sıraya gerilemişti. Son yarışa girilirken Graham Hill’in 39, John Surtees’in 34 ve Jim Clark’ın 30 puanı vardı. Clark, galibiyet sayısından dolayı kazanması halinde Dünya Şampiyonu olacaktı. Meksika’ya geldiğimizde Clark tıpkı 1962’deki gibi şampiyonluk yarışı gibi baskıyı diğer pilotların üzerine atarak pol pozisyonunu ciddi bir farkla almayı başardı. Surtees 1,5 saniye farkla 4., Hill ise 2,5 saniye farkla 6.başlayacaktı. Yarış başında Hill’in gözlüğünde, Surtees’in ise birkaç tur sonra kendiliğinden kendiliğinden düzelecek olan motorunda sorun çıkınca Clark farkı açmaya devam etti. Yarışın devamında Hill 3.’lüğü alarak güncel genel klasmanda liderliği alsa da Ferrari pilotu Bandini ile çarpışınca şampiyon olması için hem Clark’ın arıza yaşaması, hem de yarışta 4.sırada bulunan Surtees’in 2.’liğe çıkmaması için beklemek zorunda kaldı. 7 tur kala otomobili yağ sızdırmaya başlayan Clark tıpkı önceki 4 yarışta olduğu gibi yarıştan çekilmek zorunda kalmıştı ancak bu sefer diğer hepsinden çok daha acıydı zira yarıştan çekildiği zaman yarışın bitmesine sadece 1 tur kalmıştı. Kendisini geçen Dan Gurney zafere yürürken, Lorenzo Bandini takım arkadaşı John Surtees’e son turda yol vererek Ferrari’ye 2 sene aradan sonraki Dünya Şampiyonluğu’nun gelmesine yardımcı olmuştu. Yarış sonunda ise Clark “Bu benim için manevi bir galibiyetti ancak manevi galibiyetler size şampiyonluk kazandırmaz” diyecekti. Tıpkı o sezon ortası katıldığı Indy 500’de hissettiği. Orada da rahat bir şekilde lider giderken mekanik sorun yaşayan Clark aynı sezon içerisinde 2 önemli kupayı birden kaybetmişti.



Lotus ekibi 1963’e benzer bir ruh haliyle yeni sezona hazırlanmaya başlayarak bir başka tarihe geçecek dominant bir sezonun peşindeydiler. Zaten otomobil belli bir istikrara ulaşınca Clark üzerine düşeni yaparak galibiyetleri topluyordu. Güney Afrika’ya oldukça agresif başlayan Clark’ın yarış içinde attığı en hızlı tur bile sıralama turlarında 2.sırayı alan Surtees’in o turundan yarım saniye hızlıydı. Aldığı bu rahat galibiyetten sonra gözünü iki senedir katılıp herkesi etkilediği Indy 500’e çevirmişti. Yarışın Monaco Grand Prix’si ile çakışması sebebiyle Clark’ın bir seçim yapması gerekiyordu ve o da geçen sene son turda kaybettiği Formula 1 şampiyonası takvimindeki Monaco’yu pas geçerek yarım kalan iki hesabı da kapatmak istiyordu ve bunun için bir yarışı pas geçmeyi göze aldı. Bu seçim ise Clark kadar kötü karar verme yetisine sahip olan birinin verdiği en iyi kararlardan biri oldu. Indy 500’de de Güney Afrika Gp’sine yakın bir performans sergilemiş ve bu yarışı arkadan çekişli bir otomobille kazanan ilk pilot olmuştu. Artık Lotus daha iyiydi, 1962’de başlayan ve hala devam eden bir serisi vardı (mekanik arıza yaşamadığı tüm yarışları kazanma) ve tüm dünyada motorsporlarının zirvesindeydi. Jim Clark durdulamıyor ve harika pilotların bulunduğu bir gridde herkesin birkaç seviye önünde bulunuyordu.



2.Bölümde Görüşmek Üzere



Berk Topal‎