Başladığı ilk günden itibaren her zaman tehlikeyle iç içe olan ve belki de bu yüzden sevilen Formula 1’de güvenlik standartları ilk günden günümüze kadar doğal olarak bir evrim şeklinde değişti.

Kaybedilen onlarca pilot ve yüzlerce seyirci, gazeteci, mekaniker ve pist görevlisi sonrası devamlı yeni standartlar ve yeni kurallar getirildi. Nihayet sporun gelmiş geçmiş en iyi pilotu kabul edilen Ayrton Senna’nın, yine bir güvenlik açığı nedeniyle kaybedilmesi sonucu kurallar oldukça sertleştirildi ve artık pilot kaybının olmayacağı düşünüldü geçen 20 yıl sonrası.

Ancak Jules Bianchi’nin yıllar sonra aramızdan ayrılmasıyla Formula 1 tekrar şapkasını öne alıp düşünmeye başladı.

Güvenlik konusunun bu günlerdeki en temel tartışma noktası da halo adı verilen pilotu dışarıdan gelebilecek cisimlere karşı koruyan aksam. Öncelikle isimle ilgili bilgi vermekle başlamak istiyorum.

Neden bu şeye halo deniyor?

Halo Yunanca daire ya da halka anlamına gelen bir kelime. İngilizcede de kullanılıyor, melek illüstrasyonlarında başın yukarısında duran o ışıltılı daireye halo deniyor. F1’de de pilotun başını kavradığı ve dış etkenlerden koruduğu için halo olarak adlandırılıyor.

Halo’ya ihtiyaç esasen 2015 yılının ortasında eski F1 pilotu Justin Wilson’un Indycar’da geçirdiği kaza sonrası ortaya çıktı. Aslında ortaya çıktı demeyelim, alevlendi desek daha iyi olacak. O kaza sırasında öndeki araçtan kopan ön kanat parçası Wilson’ın başına çarparak ölümüne neden oldu. Bir diğer kaza da Formula 2 pilotu Henry Surtees’in ölümüne neden olmuştu. Bu kazada da F1’de hep korktuğumuz lastik kopması durumu oluştu, önde kaza yapan pilotun kopan lastiği Surtees’in başına çarptı ve İngiliz pilot hayatını kaybetti.

Wilson’ın kazasının hemen ardından Mercedes bu konuda inisiyatif aldı ve kendi tasarımını çalışacağını duyurdu. FIA da çalışmalara başladığını söyledi, nihayet Ferrari ve Mercedes kendi tasarımlarını 2016 sezon öncesi testlerde denediler. Bu takımları takiben Red Bull aero screen diye adlandırdığı çözümünü geliştirdi ve Sochi’de test etti. Şimdi bu konseptleri kısaca açıklayalım ve artılarını eksilerini tartışalım.

Halo

Mercedes’in geliştirdiği bu sistemde pilotun başının üzerinde bir karbon fiber aksam konuyor. Pilotun görüş açısını kısıtlamayan bu çözüm ilk test edildiğinde çelikten yapıldığı için ağırdı fakat daha sonra alaşımı değişti ve hafif hale geldi. Testlerde herhangi bir risk olmadığı görüldü. En güvenli çözüm olduğu için öne çıktı. Çok hızlı gelen bir lastiği bile absorbe edip pilotu koruyabiliyor.



Çember kokpit koruması

Halonun bir derece üstünde koruma sağlayan bu çözümde pilotun başı ve kokpit 3 tane metal parçasıyla kapatılıyor. Çok sert darbelere karşı bile koruma sağlıyor. Ancak görüşü ve pilotun çıkışını engellediği için liste dışı kaldı.

Aeroscreen

Red Bull’un bu çözümünde pilotun başının önünde şeffaf bir ekipman var, MotoGP’de sürücünün önündeki pencereye benzer ancak onun daha büyüğü. Halo’nun estetik kaygılarına cevap olarak ortaya çıktı.



Sochi’de test edildiğinde pilotlar görüşü engellemediği konusunda geri bildirim verdi ancak yağmurda sürüşü nasıl etkileyeceği, gece pistlerinde ışığın yansımasıyla pilotun görüşünün bozulacağı gibi kaygıları da beraberinde getirdi. Ayrıca yukarıdan gelen darbelere koruması bulunmadığı için FIA Halo ile devam etmek istedi. Bu çözüm muhtemelen Massa’nın 2009 Macaristan’da geçirdiği kazaya karşı koruma sağlamayabilirdi. Tepeden bir kanat parçası gelmesi durumunda koruma sağlayamayabilir. Nihayet geçtiğimiz günlerde Red Bull 250.000 Euro harcayıp geliştirdiği aeroscreen çözümünün gelişimini durdurduğunu açıkladı.

Pilotların tepkileri

Halo piste ilk çıktığında görüntüsü nedeniyle herkes doğal olarak burun kıvırdı. Ancak çoğunluk olarak öne çıkan görüş bunun gerekli olduğuydu. Fernando Alonso, Sebastian Vettel, Jenson Button, Felipe Massa, Daniel Ricciardo ve Nico Rosberg gibi gridin önde gelen pilotları, kaybettiğimiz pilotları anıp sistemin gerekli olduğunu söyleyerek desteklerini açıkladılar.

Muhalif 3 isim çıktı, dizaynı korkunç olarak niteleyen Hulkenberg, çözümü F1 tarihinin en çirkin gelişimi olarak niteleyen ve seçme şansı verilirse kullanmayacağını açıklayan Hamilton ve garip bir biçimde sporun en tepesindeki isim olduğu halde herhangi bir kokpit koruma çözümünü gereksiz bulan Ecclestone.

Sadece 1 pilot yorum yapmayacağım dedi, zannediyorum kim olduğunu söylememe gerek yok. Magnum ve Cola diye ipucu vereyim.

Resmi açıklama yapılmasa da sızan kesin bilgiler Halo'nun 2017 senesinde zorunlu olarak F1 dünyasına gireceği yolunda. Benim şahsi görüşüm görüntüsü çirkin ve F1’in tarihi geleneklerine aykırı olsa da hiçbir estetiğin bir pilotun canından daha değerli olmadığı yönünde.

Jochen Rindt, François Cevert, Ronnie Peterson, Gilles Villeneuve, Roland Ratzenberger, Ayrton Senna gibi isimleri bugün de andığımızda tüylerimiz diken diken olur ve gözlerimiz yaşarır. Bu listeye kimsenin eklenmemesi için ölçülü önlemler alınmasını destekliyorum.

Metin Mete