İtalya GP’nin son turları, yarışı kazanan Lewis Hamilton dahil herkes için şaşırtıcı geçmişti. Yarışı zaten 20 saniye farkla lider götüren takıma Mercedes, daha hızlı giderek fark açmasını istemiş, bunun için bir açıklama yapmamıştı. Yarıştan sonra ortaya çıkan lastik basıncı skandalını Adam Cooper inceledi. İşte o yazı;

İtalya GP’de son turlara girerken, saat 16.04’te Mercedes’ten Lewis Hamilton’a daha da hızlanarak farkı açması yönünde bir talimat geldi. Bu talimat ile ilgili o an bir açıklama yapılmaması hem Hamilton’un hem de yarışı izleyen milyonlarca insanın kafasını karıştırdı.

O çağrıya kadar Monza yarışı Hamilton için oldukça sıradan ilerliyordu. Yarışa ilk sıradan başlayarak yerini koruyan Hamilton, 2. sıradaki Vettel’e iyi fark atarak damalı bayrağa doğru gidiyordu.

Baskın bir şekilde galibiyete giden Hamilton, gelecek yarışlar için motorunu koruma moduna almak bile isteyebilirdi.

Ancak bir anda ekranlara endişeli olan Toto Wolff’ün görüntüsü yansıdı. Mühendislerle Wolff arasında gergin bir konuşma vardı ve Hamilton’a olağan dışı bir telsiz mesajı geldi.

“3. mod. Fark yaratmamız lazım. Soru sorma sadece bunu yap.”

Daha sonra ise “İyi turlar atmana ihtiyacımız var. Bunu sonunda açıklayacağız.”

Hamilton’un cevabı “Ne yapmam gerekiyor? Daha hızlı gidemem.” olurken ona tekrar cevap olarak “Yaptığın şey harika Lewis.” cevabı geldi.

Mercedes’in bu çağrısı kafa karışıklığına sebep oldu. Mercedes aracında teknik bir sorun ya da lastik sorunu olduğu; Hamilton’un ekstra bir pit stop yapması gerekebileceği bu yüzden fark açmasının istendiği düşünüldü.

Bizler için karmaşık olan o turların ardından Hamilton da pek rahat değildi. Yarıştan sonra Hamilton “O son turlar çok iyi değildi.” dedi.

O anlarda Hamilton, basın ve taraftarlar lastik basıncı sorununu öğrendiler. Mercedes’in endişe duyduğu konu buydu.

Takım FIA’dan bilgilendirme almıştı. FIA 16:04’te uyarı gönderdi ve griddeki ölçümlerde anormal durumun olduğu söylendi.

Mercedes yarıştan sonra 25 sn cezası almaktan endişe duyduğu için Hamilton’a böyle bir çağrı yaptı.

Hamilton şans eseri damalı bayrağı Vettel’in 25.042 sn önünde geçti ve 25 sn cezası gelse bile galibiyetini koruyacaktı.

İlk başta takımın tüm bu olanlar için bir açıklaması yoktu.

Paddy Lowe “Tek bildiğimiz basınçları tamamen Pirelli mühendisi ile yapıyor olduğumuz. Pirelli mühendisi basınç ayarlarından mükemmel derecede mutluydu.”

“Bunun dışında neler olduğunu anlayamıyorum. Araştıracağız. Temkinli olduğumuz için o çağrıyı yaptık. Yanlış bir şey yapmadık. Fark yapmayı düşündük.” dedi.

Lastik basıncı tartışması aslında hafta sonu başlamadan çıkmıştı. Pirelli takımlara, Spa’da yaşanan sıkıntıların ardından minimum basınç limitini yükseltmek istediğini belirtti.

Yapılan görüşmelerin ardından önler 21 psi, arkalar 19.5 psi olarak belirlendi. Normal basınç değerlerine göre 1 psi yükseliş olmuş oldu.

Lastik basıncı önemli bir konu çünkü araç performansındaki kilit noktalardan birisi. Ve takımlar istedikleri değerlerden daha yüksek seviyelerde olmasını istemiyorlar.

Üst düzey mühendislerden birisi “Belli araçlar için belli pist sıcaklıkları, fren sıcaklıkları ve jant sıcaklıklarıyla optimum yol tutuşu için bir basınç oluyor.”

“Burada her şey yüksek olduğu için herkes bunu düşürmek istiyordu. Bu performansa, lastik kullanımına, her şeye fayda sağlar. 0.5 psi fark ile uzun sürüş yaparsanız bunun performans ve lastik dayanıklılığında farkını görürsünüz.” dedi.

Cumartesi sabahı Pirelli, takımları bu konuda uyardı ve minimum lastik basıncına uymalarını belirtti.

Takımlar lastik basınçları ile ilgili farklı şeyler denemeye çalıştığı anlaşıldığı için Pirelli ve FIA böyle bir hamlede bulundu.

Diğer bir deyişle bazı araçlardaki lastikler testleri geçiyordu ancak ardından sürüş yaparken limitlerin altına düşebiliyordu. Bazı ölçümlerde arka lastiklerin 18.5 psi’ye düştüğü görüldü. Pirelli ve FIA, güvenlik konusunda endişeler duyduğu için bu konuda harekete geçti.

Pirelli’den Mario Isola “Lastiklerimizin bizim istediğimiz basınç ve kamber açıları aralığında çalışması gerekiyor. Yarıştaki basınçlar start prosedüründeki ile aynı yönde olmalı.”

“Kontrol ediyoruz ve start basıncı için verileri zorluyoruz. Bunun bizim için çok önemli olduğu konusunda herkesi uyardık. Tüm bu verilere saygı duyulmasını istiyoruz. Bu konu hakkında FIA ile ortak çalışıyoruz.”

“Takımların performans bulmak zorunda olduğunu tamamen anlıyorum. Bu açık bir konu. Diğer taraftan lastiklerin doğru şekilde çalışması gerektiğinden emin olmalıyız. Her ikisi arasında her zaman bir denge olmalı. Bir şeyleri kontrol altında tuttuğunuzda kimsenin mutlu olmadığı açık.”

“Bu kolay bir iş değil. İnsanların aldattığını söylemem doğru olmaz. Kurallarda izin verilen, yasak olmayan yerleri bulmaya çalışıyorlar.”

“Bu yeni fikrin lastikler üzerinde olumsuz etkisinin olduğunu fark edersek buna tepki vermemiz ve kontrol altında tutmamız gerekir. Sınırda çalışabilecekleri bazı gri alanlar buldular. Hepsi bu.”

“Ayarlardan daha operasyonel bir şey ancak her ikisi de geçerli çünkü ayarların lastiklerin çalışması üzerinde de etkisi var.” dedi.

Cumartesi günkü son antrenman seansı ve sıralama seansları sorunsuz geçildi ancak GP2’de lastik basınç sorunları nedeniyle diskalifiye cezaları verildiğini unutmayalım.

Genel ortama baktığımıza F1 takımları pazar günü FIA’nın her şeyi yakından takip edeceğini biliyorlardı. Bu yüzden kurallara uymaları gerekiyordu.

Normalde lastik basınçları starttan bir kaç dakika önce takımlardaki Pirelli mühendisleri tarafından kaydediliyor ve FIA’ya sunuluyordu.

Araçlar pit alanında start finiş düzlüğüne farklı lastiklerle geldiği için gerçek lastikler lastik battaniyeleri içinde gridde bekletiliyor.

Konu burada kızışıyor çünkü yarıştan önce lastiklerin ne zaman kontrol edildiği konusunda bir gri alan olduğu anlaşıldı. Bu ölçümlerin farklı zamanlarda farklı prosedürlerle yapıldığı anlaşıldı.

Pirelli mühendisleri lastikler, lastik battaniyeleri fişten çekilir çekilmez, en sıcak olduğu anda ölçüm yapıyorlardı. O an lastik battaniyesi sıcaklığı 110 derece oluyor.

Ardından lastikler araca takılıyor ve lastik battaniyeleri, aracın yola indirilmesi için biraz gevşetiliyor. O andan itibaren lastikler soğuyorlar ve basınç kaybetmeye başlıyorlar.

Bu yarışta FIA sürpriz bir şekilde son anda ölçüm yaparak sürpriz yaptı. Yarışın başlamasına 3-5 dk vardı ve Pirelli ile bu konuda anlaşıldı.

Griddeki ilk 4 araç – Ferrari ve Mercedesler – seçildi ve bu dört aracın sol arka tekerleri FIA teknik delegesi Jo Bauer tarafından kontrol edildi.

İşte bu ölçümlerde lastik basınçlarında anormallikler olduğu görüldü. Hamilton’un lastiği limitin 0.3 psi altında, Rosberg’inki ise 1.1 psi altındaydı. Ferrariler ise limitin üstünde ölçüldü.

Bu bilgiler daha sonra Bauer tarafından hakemlere iletildi. Bauer ölçüm yaptığında lastik battaniyeleri fişten çekilmişti ve Mercedes ekibi start için gerekli prosedürleri yapıyordu.

Mercedes, lastik battaniyelerinin fişten çıkarılmasının ardından o kadar kısa sürede dahi basıncın düşebildiğini savundu.

Hakemler bu avunmayı kabul ettiler ve Pirelli’nin daha önceki ölçümlerinde, yani lastik battaniyesi güç kaynağına bağlıyken yapılan ölçümlerde lastik basınçlarının normal olduğu kabul edildi.

Bu konuda FIA ile Pirelli arasında bir iletişim anlaşmazlığı olduğu ortaya çıktı. FIA, Pirelli’nin ölçümleri lastikler tam sıcaklığındayken yaptığı konusunda bilgilendirilmemişti.

Bauer kontrollerini yaptığında Pirelli çoktan Mercedes lastiklerinin yasal sınırlar içerisinde olduğunu, basıncın lastik battaniyesi fişten çıkarıldıktan sonra düşebileceğini kabul etmişti.





Bu yüzden Bauer, lastik battaniyelerinin sökülmesinin ardından yaptığı bu ölçümü boşa yapmış oldu.

FIA’nın bu konuya el atmasını isteyen Pirelli, anlaşılan o ki genel prosedür hakkında FIA’yı tam olarak doğru bilgilendirmemiş.

Hakemlere yaptığı açıklamada Pirelli, Mercedes’in lastik battaniyeleri takılıyken yapılan ölçümde kurallara uygun olduğunu kabul etti.

Durum böyle olunca, FIA tarafından yapılan ölçümlerde anormallik olsa da hakemler bu ölçüm prosedürü ve zamanlaması konusunda gri alan olduğunun ortaya çıkması nedeniyle ceza veremedi.

Hakemler ayrıca araçlar hareket etmeye başladıktan sonra lastiklerin tekrar ısındığını ve basıncın arttığını kabul ettiler. Mercedes’in paylaştığı verilerde, tüm yarış boyunca Mercedes araçlarının minimum basınç değerlerinin üzerinde olduğu görülüyor. FIA bu verilerden memnun kaldığını belirtti.

Bu olayın çok net olmaması nedeniyle Hamilton’ın büyük farkla kazandığı bu galibiyeti elinden almak çok büyük bir ceza olurdu.

Özellikle yarışta düşük basınç görüşmemesi ve açık performans olmadığının açık olması nedeniyle böyle bir ceza uygun görülmedi. Güvenlik konusu dikkate alındığında ise aracın yarış içerisinde kurallara uygun bir şekilde stabil basınçla yarışması cezayı gerektirmedi.

Şimdi çıkan argüman, takımların lastik battaniyesi çıktıktan sonra olabilecek herhangi bir ölçüme hazır olması ve o an bile lastiklerde minimum basınç olması. FIA’nın bu konuya açıklık getirmesi isteniyor.

Ferrari’nin böyle bir farkı koyması nedeniyle Mercedes’in hareketinden mutlu olmayabileceği düşünülüyor. Diğer takımlar da bundan memnun kalmadılar.

Bir mühendis “Ya kurallara uygunsunuzdur, ya da değil. Özellikle hızın çok yüksek olduğu bu tür pistlerde fark olması gerekir. Burası Monza. Güvende olmak istiyorsanız orası burasıdır. Bu konuda biraz hassas olmalısınız.” dedi.

Hakemlerin kararında, FIA ile lastik basıncı ölçüm protokolünde gerekli çalışmaların yapılacağı belirtildi.

Yani Pirelli FIA’nın bu olayı kontrol etmesini istiyorsa, herkesin kabul ettiği ve uyguladığı bir prosedür olmak zorunda. Şu an için net bir prosedür olmadığı kabul ediliyor.

Bu konuda prosedür belirlemek kolay olsa da F1 Monza’dan bu konuda bir karar almadan ayrıldı.

Hakemler Hamilton’un kural ihlali yaptığı sonucuna varsaydı, cezası çok büyük olabilirdi.

Abdullah Çelik