Dün çıkan haberlerde, 2017 Formula 1 sezonunda motor gelişimi için uygulanan jeton sisteminin kaldırılacağı duyurulmuştu. Bu F1 için ciddi bir adım. Motorsport.com’dan Adam Cooper, bu değişiklikten avantajlı ve dezavantajlı çıkacakları analiz etti.

Motor gelişiminde jeton sistemi harcamaları kısıtlamak ve FIA’nın kış dönemindeki gelişimi gözlemlemesi için getirilmişti.

İlk planlara göre dayanıklılık sorunlarını çözme haricinde, sezon içerisinde motor gelişimine izin verilmeyecekti.

Ancak 2015’te Ferrari’nin kural açığı bularak bastırması sonucu sezon içerisinde de gelişime izin verildi. Bu sayede üreticiler kış döneminde kullanamadıkları hakları sezon içerisinde kullandılar ve aynı süreç bu sene de olacak.

Normalde her sene için gelişim verilen haklar gittikçe düşecekti. Bu konsept iptal olmasaydı bu sene 32 gelişim hakkı olacaktı ancak gelecek sene 25, 2018’de 20 ve sonrasındaki senelerde 15 gelişim hakkına izin verilecekti.

Mevcut motorlardan sonraki motor formülü açıklanınca ise sadece 3 gelişim hakkı verileceği; böylece üreticilerin rahat bir şekilde yeni formüle odaklanabileceği belirtilmişti.

Harcamaları kontrol altında tutma açısından jeton sistemi iyi bir şeydi ancak aynı zamanda bu kurallara iyi hazırlanan Mercedes, biraz da Ferrari için olumlu bir şey oldu çünkü bu iki üretici rakiplerinden daha iyi bir başlangıç yaptılar.

Jeton sistemi iyi başlayanların lehine olurken kötü başlangıç yapanların yakalamasını daha da zorlaştırıyor. Ve daha da önemlisi F1’i izleyenler böyle dezavantajlı durumu anlamakta gecikmediler.

Geçmişte bu tür avantajların kalıcı olmasına şüpheyle yaklaşılıyordu. Takım ya da motor üreticisi sınırsız gelişim olduğu için bir seneyi kötü geçirse de diğer sene büyük gelişme kaydedebiliyordu.

Jeton sisteminde ise bir senelik dönemde zaman açısından ve kaynak kullanımı açısından kısıtlamalar bulunuyor.

Geride kalan 2 senede F1 taraftarları ve F1’in içerisinde yer alan insanlar, mevcut şartlar altında Mercedes’in daha fazla şampiyonluğu şimdiden garantilediğini düşünmeye başladılar.

2017’den sonra ise bu durum değişecek gibi görünüyor. Ancak Mercedes daha fazla potansiyel bulursa gelişmeye ve önde kalmaya devam edebilir.

Ancak en azından artık gelişme yolu herkes için açık olacak. Diğer üreticiler için gelişim yolu yapay kısıtlamalarla dolu olmayacak. Gelişim konusunda sürekli azalan haklar olmayacağı için üreticiler motorlarını daha rahat bir şekilde geliştirebilecekler.

Bu gelişme ile Honda ve Renault’nun öndeki rakiplerini yakalayabilmesi için fırsatları olabilecek.

Peki öyleyse jeton sistemi niçin getirildi?

V8 motorlar döneminde yıllarca motorların dondurulmasına alışmıştık. O dönemde sadece dayanıklılık sorunlarıyla değişiklikler yapılabildi.

Yeni kurallar geldiğinde böyle bir kuralın iyi olabileceği düşünüldü. Bu sayede hem motorlar kontrol altında olacaktı hem de harcamalarda düşüş sağlanacaktı. Ancak sonuç olarak iyi başlangıç yapan üreticilerin lehine olan bir durum ortaya çıkardı.

Jeton sistemi ile harcamaların düşeceği ve müşteri takımlar için motor ücretlerinin artacağı düşünülüyordu.

Aslında müşteri motorlarının pahalı olması direkt olarak jeton sistemiyle alakalı bir sorun. 2017’de motor tedarik ücretlerinin düşürülmesi sözünü veren üreticiler jeton sisteminden kurtulmak istiyordu. Ve görünen o ki istediklerini aldılar.

Bu güç üniteleri seneler ilerledikçe gelişim konusunda kaçınılmaz olarak yavaşlama olacak. Ancak üreticiler seneler ilerledikçe önlerinde yapay engeller olmasındansa bu şekilde daha rahat olarak gelişimi sürdürmek istediler. Sürekli olarak AR&GE çalışmaları yapmak zorunda kalmayacaklar.

Bu şekilde sporda yer alan Ferrari dahil tüm araç üreticileri hibrit motorun gelişimini istedikleri gibi zorlayacaklar ve bu teknolojiyi yol otomobillerine daha rahat bir şekilde aktarabilecekler.

Genelde üreticiler F1 için yaptıkları harcamalara AR&GE ve pazarlama bütçelerini de dahil ediyorlar. Ancak geçmişle kıyasladığımızda son 2 sene AR&GE için yapılan harcamalar ciddi anlamda artış gösterdi. Bu yüzden F1 motorları için yönetim kurullarından daha fazla AR&GE bütçesi istemek zor olacaktı.

Aynısını V8 dönemi için de söyleyebilirsiniz ancak o dönemde harcamalar daha düşüktü ve motorların yol araçlarıyla benzerliği daha azdı. F1 o dönemde daha çok pazarlama için kullanılıyordu.

O dönemde de üreticiler F1’e olan ilgilerini kaybettiği için hibrit motor formülü ile spora çekildiler.

Yeni F1 motorlarının gelecekteki yol otomobilleriyle olan teknolojik benzerliği sorulduğunda Mercedes’ten Andy Cowell “Gerçekten bu kurallarda akıllıca olan şey termal verimlilik. İçten yanma sürecindeki termal verimlilik. Otomotiv de tam olarak aynı yönde.”

“Her birimiz yeni araç almak istediğimizde daha verimli olanla ilgileniyoruz.”

“Tüm dünyada kilometre başına karbondioksit üretimi konusu gittikçe sıkılaşıyor ve 2020’ye kadar dünyanın bir çok ülkesinde bu anahtar nokta olacak.”

“İçten yanma, elektrikli turbolar ve çok küçük ancak güçlü motorlar üzerinde çalışıyoruz. Bu yol araçlarıyla direkt alakalı.”

“Geliştirme çalışmaları devam ediyor. Henüz gösterime girmedi ancak üzerinde çalışılıyor.”

“F1’de geliştirilen teknolojinin yol araçlarına transfer edileceğinden şüphem yok. Benzer olarak 4 subaplı DFV/BDA silindirlerinin verimliliği arttırması sayesinde tüm yol araçlarında kullanılıyor olmasını gösterebiliriz.”

“Karbondioksit kısıtlamalarına uymak ve verimlilik hedeflerine ulaşmak için zamanında 3 litre V10 motorlarla yapılanlar şimdi 1.6 lt V6 motorlarla yapılıyor.” dedi.

Bu yüzden ‘Yarışmak soyu geliştirir’ ifadesi sadece reklam sloganı değil. Honda’nın her zaman F1’de mücadele ederken mühendislerini yarışlarda geliştirdiğini ve ardından tekrar araç üretimine gönderdiğini unutmayın.

Geçtiğimiz günlerde yeni takımını tanıtan Renault’nun Infiniti’nin 2. jenerasyon ERS’nin gelişiminde etkin rol alacağını belirttiğini unutmayalım. Bu açıdan F1 ile yol araçlarındaki teknoloji alışverişi çoktan başladı diyebiliriz.

2017 için motor gelişimde yapılan bu değişiklik sadece mevcut 4 üretici için değil. Jeton sistemi VW/Audi’nin ya da diğer üreticilerin F1’e girmesinde büyük engeldi. Özellikle Honda’nın ilk senesinde yaşadığı sıkıntılar diğer üreticilerin gözünü korkuttu. Spora sonradan girecek üreticiler, bu formülün ilk senelerinde olduğu kadar gelişim hakkı bulamayacağı için gelmeye çekiniyordu.

Ve Honda’nın ilk senesinde yaşadıkları diğer üreticilerin F1’e adanmasının yolunu kapatmış oldu.

Şimdi gelişim sınırının kalkmasıyla, mühendislerine ve bütçelerine güvenen üreticiler F1’e girme konusunda bir engelle karşılaşmayacaklar.

Gelişimde jeton felsefesi 2017’de kalkmış olsa da yine de tam anlamıyla serbestlik söz konusu olmayacak. Pilotlar 21 yarışlık sezonu yine 4 güç ünitesiyle tamamlamak zorunda olacaklar.

Öyle olunca takımlar sene sonuna doğru grid cezaları almamak için motordaki gelişimleri planlı değişikliklere denk getirmeye çalışacaklar. Bu yüzden 2017’den itibaren güncellemelerin hangi aralıklarda getirileceği konusunda da mücadele yaşanacak.

Ayrıca üretici takımların müşteri takımlarına ne kadar hızlı bir şekilde güncellemeleri vereceği sorunu da ortaya çıkacak. 2015’te bile bu konuda müşteri takımları sıkıntılar yaşadılar. Müşteri takımlarının 2015’te sadece tek bir kez güncelleme aldığı düşünülüyor.

Örnek vermek gerekirse Mercedes Monza’ya yeni versiyon güç ünitesini getirdi ancak o güncelleme Williams, Force India ya da Lotus’a asla ulaşmadı.

Yeni motor kurallarıyla birlikte F1’de tekrar harcama savaşı gündeme gelebilir, ancak bu zaten üreticilerin istediği bir savaş gibi görünüyor…