2018’de şampiyonluk savaşı kızışıyor ve bir süredir pist üzerindeki performans mücadelesinin dışına taşmış durumda. Son gelişmelerin ardından tüm parmakların Ferrari’yi işaret ettiği net bir şekilde görünüyor.

Scuderia 2018 sezonuna beklenenden çok daha iyi başladı. Geçtiğimiz sezon Mercedes’e ayak uydurmakta güçlük çeken takım bu sezon yumuşayan lastikler ve yasaklanan bazı sistemlerin de yardımıyla her koşulda en hızlı olabileceğini gösterdi.

Hibrid döneminin başarılı takımı Mercedes ise bu kez geçmişte olduğu kadar güçlü olamıyor ve sıralamalardaki üstünlüğünü de kaybetmiş durumda. Takımın mevcut durumu yıllardır bahsettiğimiz yeni F1 mekaniklerinin de bir sonucu.

Mercedes geçmişte sıralamalarda yenilmez oluyordu ve önden başladığı yarışta temiz havada sürüş yapmanın getirdiği form ve lastik avantajıyla başarılar elde ediyordu. Bu etki o kadar büyük ki, takım küçük çaplı hatalar yapmış olsa bile önde kalıyor oluşu bu hatanın üzerini örtebiliyordu.

Bu sene ise bu sıralama avantajlarını kaybettiler.

F1’in bir diğer şampiyonluk savaşı ise pistin yanında masadaki cephesinde de tam hızıyla devam ediyor ve şu zamanlarda tüm tehditler gridin en iyi takımı görülen Ferrari üzerinde. Genelde de geçmiş senelerde lideri durdurmak için hiçbir şey yapılmamışken, bunun Ferrari üstün olunca birden başladığı yönünde bir algı var.

Bu yazıda bunu inceleyeceğiz.

Ferrari üzerindeki şüpheler

2018’de ilk dikkat çeken Ferrari tasarımı takımın kullandığı aero destekli aynalar oldu. Aynalar derken İspanya GP’de tartışılanlardan bahsetmiyorum, lansmandan bu yana aracın üzerinde takılı olan tasarıma bakıyoruz.

Aynaların arka üst tarafında bulunan tırtıklı yapılar Red Bull Racing tarafından kurallara uygun olmadığı yönünde şikayet edildi ve FIA ilk Ferrari incelemesini başlatmış oldu. Sporun teknik kurallarında bir ayna şablonu var ve bu aynanın pozisyonunu, asgari boyutlarını ve montaj sistemini gösteriyor. Ferrari’nin kullandığı üst tırtıklar aynanın sağlamlığını sağlayan temel yapılara dahil olmayıp aero temelli olduğu için FIA’dan uyarı aldı ve takım hazırladığı tasarımdaki ilk kural dışı bölümle karşılaştı. Bu da o kısmın tasarımdan çıkarılmasıyla sonuçlandı.

Daha sonra Sebastian Vettel’in direksiyonunda bulunan ekstra kulakçık ile birlikte Çin GP’de Vettel’in Ferrari’sinin viraj ortalarında farklı sesler çıkardığı söylentileri kapsamında yeni bir soruşturma başlıyor.

İspanyol Marca gazetesinden Marco Canseco şöyle yazdı: “SF71H’nin özel motor haritaları kullanarak arka kanada egzoz üflediği şüpheleri var.”

FIA’nın tek koltuklu araçlar şefi Nikolas Tombazis tarafından takımlara gönderilen bildiride ise egzoz üflemesi ile ilgili pek çok soruya yanıt verildi.

“Virajlarda egzoz akışını artırmak için özel olarak tasarlanmış motor modlarını kabul etmiyoruz. Bu tür (izin verilmeyen) motor modları kompresör-türbin geçiş sistemi ile veya silindirler aracılığıyla yapılan geçişle de ilgili olabilir.”

“Böyle akışların güç ünitesinin performansı veya dayanıklılığını iyileştirme amacıyla olmasına izin verilebilir ve egzoz akışını suni şekilde artırmamalıdır.”

Ferrari’nin bu sistemi kullanıp kullanmadığı bilinmiyor. Ancak böyle şikayetler ve böylesi teknik açıklamalar da durduk yerde yapılmıyor.

Ferrari’nin şikayet edildiği çok daha büyük konu ise enerji yönetiminde hile yaptığı. Buna göre batarya üzerindeki tur başına dört mega joule sınırı ihlal ediliyor. Sensörde ölçülenin dışında bir güç akışının olduğu ve bunun sıralamada kısa vadeli olarak 20 beygir sağladığına inanılıyor.

Alman Sport Bild’e konuşan Red Bull danışmanı Dr. Helmut Marko Ferrari aracını şikayet etmediklerini söyleyerek Mercedes’i işaret etti.

”FIA, Ferrari aracını dikkatli bir şekilde inceledi ve kurallara uygun olduğunu bildirdi. Şimdi de batarya hücrelerinin izin verilen 4 mega joule enerjiden daha fazlasını elde ettikleri söylentileri vardı, fakat bu konu ile alakalı şikayetçilerden değildik, yasal olduklarını düşünüyoruz ve FIA’ya güveniyoruz.”

Öğreniyoruz ki bunu da şikayet eden Mercedes. FIA gerekli incelemeleri sürdürüyor, sonuçlarını yakın zamanda öğreniriz.



Tüm bunların ardından bana göre çok saçma bulduğum bir konuda Ferrari kural sınırına takıldı. FIA’nın Halo kokpit koruması üzerine ayna montajı yapılabileceği bildirisinin ardından İspanya GP’ye böyle bir ayna tasarımıyla gelen takımın başı FIA ile belaya girdi. Scuderia’yı sıkıntıya sokan şey aynaların üzerinde bulunan ve Ferrari mühendislerin ‘aynanın sağlam durması için orada olduğunu’ iddia ettiği, ancak aero işini de az çok bilen FIA’yı ikna edemediği kanatçıklar.

Bu parçaların ayna montaj gereksinimi yerine aero amaçlı olarak tasarlandığı ve aynayı desteklemek yerine ayna tarafından desteklendiği açıkça belli. Ferrari gibi üst düzey bir takımdan bu kadar bariz bir yerde kural ihlali yapmasını beklemezdim.

Yukarıda saydıklarımızın hepsi rakipleri tarafından yapılan şikayetler üzerine değiştirilen veya inceleme altına alınıp yasal olduğu anlaşılan şeyler. Daha fazlası da var.

Pirelli de mi kumpasın içinde?



İspanya GP’ye farklı hamur yapısına sahip lastiklerin getirilecek olması bir şeylerin olacağının habercisiydi.

Pirelli, kar yağışının bile olduğu sezon öncesi testlerde asfaltı yenilenen Barselona pistinin lastiklere farklı davrandığını fark etti. Pistte yeni asfalttan dolayı inanılmaz bir tutunma vardı ve lastikler o soğukta bile aşırı ısınmaya başlıyordu. Bu da soyulma denilen ve lastiğin dış hamurunun iç karkasa tutunma yetisini kaybetmesi diyebileceğimiz soruna neden oluyordu.

Böyle giderse çok daha sıcak şartlarda koşulacak yarışta çok fazla lastik patlaması yaşanacaktı ve belki de 2013 İngiltere GP’nin bir tekrarı gerçekleşecekti. En iyi ihtimalle ise çok büyük tutunma sorunları yaşayan takımlar kaza yapmadan devam edebilseler bile çok fazla pit stop yapmaları gerekebilecekti.

Pirelli’den Mario Isola şöyle açıklıyor;

“Tüm araçların yüksek seviyede soyulma sorunu yaşaması gerçekleşirse yarış değil piyango izlerdiniz. Bu doğru yaklaşım değildir ve tek tedarikçi olarak herkese piste uygun olan, güvenli ve aynı ürünü sunmak zorundayız.”

Pirelli ilk yarışın ardından Barselona, Silverstone ve Paul Ricard’a farklı lastiklerle geleceğini açıkladı. FIA ile birlikte alınmış bu kararda lastiğin dış hamuru 0.4 milimetre inceltilecekti ve böylece hamurun ısısını iç karkasa daha iyi aktarabilmesi ve çalışma sıcaklığının düşmesi hedefleniyordu.



Elbette lastiğin çalışma şeklindeki farklılık İspanya GP’de gördüğümüz farklı yarışı ortaya çıkardı. Genelde İtalyan basını ve tifosi kaynaklı söylentiler yükselen Ferrari’nin baltalanmaya çalışıldığını işaret etmeye başladı ve iddialara göre FIA ve Pirelli de Mercedes’in emriyle böyle hareket ediyordu.

Öte yandan kararın alınma zamanı ve hedefi göz önüne alındığında tamamen Pirelli’nin kötü reklam olmaması ve iyi yarışların ortaya konmaya devam edilebilmesi için alındığı anlaşılıyor.

İspanya GP sonrasında normal lastiklerle de testler yapan ve toplamda 136 tur atan Sebastian Vettel’in söyledikleri gerçekten vurucu;

“Bence durum tamamen ortada. Normalde bu tür kararları gözden geçirme şansınız olmuyor, çünkü test yapamıyorsunuz. Ancak bugün bunu yaptık ve gerçekten iyi oldu. Sonuç olarak eğer Pazar günü normal lastikleri kullansaydık durumumuz muhtemelen daha da kötü olacaktı.”

“Bence verilen karar doğruydu ve lastik aşınmamızın diğerlerinden daha yüksek olması veya lastikleri daha iyi kullanamamamız bizim hatamızdı.”

Başka söze gerek var mı?

Ferrari hiç mi rakiplerini şikayet etmedi?



Bir diğer algı da Ferrari’nin geride kaldığı dönemlerde rakipleri üzerinde hiçbir baskı kurmuyor ve şikayet etmiyor olduğu ile ilgili. Geçmişe baktığımızda ise tam tersi sonuçlarla karşılaşıyoruz.

2011’de egzoz beslemeli difüzör ile adeta uçan Red Bull’ların engellenmesi için bu sistemin ‘uzun süre çalıştırılmaya çalışıldıktan sonra’ yasaklatılması kimin işiydi sanıyorsunuz?

Adrian Newey’in kaybolan arka yere basmayı geri kazanma amacıyla 2012’de ortaya attığı taban yarığının başta yasal bulunması ve sonrasında gelen şikayetler nedeniyle bir sonraki yarışta bir anda yasaklatılması. Bunu Sauber yapmadı.

Aynı şekilde 2012’de arka yere basmayı devam ettirmek için geliştirilen ve pedal haritası ile virajlarda eskiye göre çok kısıtlı da olsa egzoz gazı üretilebilmesine imkan verilen sistemin yasaklatılması. Coanda egzozu yapmaya çalışırken saçları dökülen çok fazla mühendis oldu.

Daha yakınlara gelelim, 2017 sezonu başlamak üzereyken, 1.5 yıldan fazladır Mercedes, Red Bull ve Force India tarafından kullanılan ve kuralların gri alanında olan süspansiyon sisteminin sezon öncesi testlerinden birkaç hafta önce yasaklanması da Ferrari’nin işaret etmesi üzerine olmuştu. Halbuki takım bu süreçte kendi sistemini çalıştırmak için çaba sarf etmişti.

Ferrari’nin tek başına olmasa da başını çektiği ekibin son hareketi ise 2017 ortasında ilk bölümü devreye giren ve 2018’de tamamen yasaklanan yağ yakma konusuydu. Mercedes’in motor yağına yakıttan daha yanıcı maddeler koyması ve bunu bir şekilde yanma odasına göndererek yakmasıyla birlikte daha fazla güç elde edebilmesi olarak açıklanabilecek bu sistem ahlaki olarak kuralların ahengine uymasa da kural maddelerine tamamen uygundu.

Hibrid döneminin ilk üç yılını rakibinden çok uzakta geçiren takımlar Mercedes’e yaklaşmaya başlayana kadar bu konuya eğilmemiş, ancak o zamandan sonra adımlar atılması için lobi yapmaya başlamışlardı. Elbette yağ yakılması doğru bir şey değildi, ancak tarafsız baktığınızda kurallara da aykırı olmadığını görebiliyorsunuz. Neyse ki FIA bunu önce kısıtlayıp sonrasında yasaklayarak hibrid motorların ‘çevreci’ imajını bir nebze olsun kurtardı!

FIA tamamen mi masum?



FIA’nın zaman zaman Formula 1’in hak sahipleri ile birlik olup takımlara karşı hareketlerde bulunduğu biliniyor.

Bunun en önemli örneğini 2008’de alınmaya çalışılan kararlar sonrasında görmüştük. Ortaya çıkması biraz zaman almış olsa da, Ross Brawn’ın projesi olan BGP 001’deki çift katmanlı difüzör konusunda FIA’nın bakışı önemli bir örnek olmuştur.

Ferrari ve McLaren gibi büyük takımları bütçe sınırı gibi isteklerine bir türlü ikna edemeyen dönemin FIA başkanı Max Mosley, bu takımlara Concorde anlaşmasını imzalatmaya çalışan Bernie Ecclestone’u da yanına almış ve bu iki takıma nasıl bir yaptırım uygulayabileceklerini düşünüyorlardı.

Tam da bu dönemde ortaya çıkan, büyük takımların akıl edemediği ve devasa performans farkı yaratan çift katmanlı difüzör açığı yardımlarına koştu. Kimileri sistemi Brawn’ın bulduğunu, ancak kullanan diğer takımlar olan Toyota ve Williams’a ise bunu FIA’nın fısıldadığını iddia ederken, sistemin yasallığı tartışma konusu olmuştu.

Mosley tam da bu konuda olaya el attı ve sistemin yasal ilan edilmesi için çalıştı. Bu, sistemi geliştirmesi aylar sürecek olan büyük takımlara büyük bir darbe vurmak anlamına geliyordu ve amacına da ulaştığı söylenebilir.

Peki 2018’de de FIA ve Liberty böyle bir hareket mi planlıyor? 2021 kurallarının tartışıldığı ve Ferrari’nin çekilme tehditleri altında hareket etmeye çalışan Liberty Media böyle bir işe kalkışmış olabilir mi?

Eminim Chase Carey’in daha önemli işleri vardır.

Son düşünceler



FIA zaman zaman politik oyunların içinde bulunmuş olsa da (hibrid motorların kabulü de bu politikaların bir sonucudur), sporun temel kural koyucusu ve denetleyicisi olduğu için daha şeffaf bir spor için çalışmaya devam ediyor.

Çoğu zaman eleştiriyoruz, ‘ne şiş yansın, ne de kebap’ temasıyla yaptıkları hareketleri yavaş işlemelerine ve bazı şeyleri kaçırmalarına engel olurken, Halo gibi büyük oranda işe yarayan, dayanıklılık olarak alternatifi de bulunmayan bir şeyi çirkinliği nedeniyle eleştiriyoruz. Bizi veya takımları mutlu edebilmeleri de çok zor.

Formula 1 her zaman takımlar arasındaki soğuk savaşlara sahne olmuştur ve belirli şartlar altında birbirlerinin açıklarına bile göz yumdukları, açığa çıkarmak için doğru zamanı bekledikleri her zaman görülen bir konudur. Ferrari’nin 2017 sezonunun başlamasına ramak kala süspansiyon sistemini şikayet ederek yasaklatması gibi, doğru zamanı beklemek rakibini yenmek ve kazanmak için stratejik hamle kabul edilir.

Sezonda bugün kazanmaya yakın olan, ancak başaramayan Mercedes veya Red Bull’un şikayet edeceği takım elbette Sauber olmayacaktı. Ferrari’nin tüm okların hedefinde olması gayet doğal ve bu kadar yakın bir sezonda en ufak bir farkın bile yarış zaferi demek olduğunu çok iyi bilen rakipleri elinde merceklerle Ferrari aracına bakmaya ve hata aramaya devam edeceklerdir.

Sevelim veya sevmeyelim, bu kadar büyük paraların ve rekabetin döndüğü spor böyle işliyor.

###