MotoGP mi Formula 1 mi? En yüksek hıza hangisi ulaşır? Ve hangisi frenleme esnasında daha verimlidir? Austin’den karşılaştırmalı bir veri elde ettikten sonra, bu iki seriyi Red Bull Ring’de de karşılaştırmak istedik. Avusturya’daki bu pist geçtiğimiz günlerde Formula 1’e ev sahipliği yaptı, MotoGP’ye de yakında ev sahipliği yapacak ve yıllardır yapıyor.
Amacımız Austin’den elde ettiğimiz verilerin tablonun geneline uyup uymadığını görmek, bilhassa bunu Avusturya’daki pist özelinde incelemek.
Kimileri karşılaştırmaya gerek olmadığını düşünecektir. Çünkü iki serinin de fiziksel karakteristikleri ve iki aracın yararlandığı fizik kanunları bambaşka. Bu yine de iki serinin otomotiv endüstrisinin en üst seviyesini oluşturduğunu değiştirmiyor. Bu yüzden bu iki farklı kategoriyi karşılaştırmak bize bu iki farklı kategorinin farkını daha iyi anlamamızda da yardımcı olacaktır.
Bunun da ötesinde, Brembo olarak iki şampiyonada da çok önemli takımlara onlarca yıldır parça sağlıyoruz ve bu sayede sizlere bu verileri sunabiliyoruz. Başlamadan önce bu iki farklı aracın teknik özelliklerine bir göz atalım.
Ağırlık |
702 kg -sürücü dahil- |
157 kg -sürücü hariç- |
Motor |
Turbo 1600 cc |
Atmosferik 1000 cc |
Tekerlek |
13 inç |
17 inç |
Ön Teker Genişliği |
245 mm |
125 mm |
Arka Teker Genişliği |
325 mm |
190 mm |
Fren Diski Boyutu |
278 mm |
340 mm |
Yani, sürücüyü saymazsak, Formula 1’in tek koltuklu aracı MotoGP motosikletinin dört katı kadar ağır ve bu yükü çok çok daha güçlü bir motorla çekiyor (aynı zamanda elektrikten de yararlanıyor).
Tabii ki tekerlekler de büyük oranda farklı: sayıları (4 vs 2) ve temas yüzeyi. Formula 1’in tek koltuklu araçları MotoGP motorlarından çok daha geniş tekerleklere sahipler.
Yüzey genişliğinden de öte, F1 ve MotoGP lastiklerinin farklı kısımları asfalta dokunuyor. Bu esasında motosikletler ve otomobiller arasındaki temel bir farklılıktır. Otomobillerde, yani F1 araçlarında yüzey tamamiyle asfalta temas ederken MotoGP lastiklerinde asfalta temas eden kısım, lastiğin çok daha küçük bir bölümüdür.
Bu aynı zamanda iki farklı viraj dönme karakterine de işaret eder. Birinde diferansiyeller çalışırken diğerinde sadece motorunuzu yatırır ve lastiğin yanaklarıyla döner gidersiniz.
Şimdi bu iki seriyi performans bakımından Red Bull Ring pistinde karşılaştıralım.
|
Formula 1 |
MotoGP |
En Hızlı Tur |
1’07”922 L.Hamilton |
1’23”240 A.Iannone |
Lewis Hamilton’ın 2016 sıralamalarındaki en hızlı turu, A. Iannone’nin geçen ayki testinden 15 saniyenin üzerinde bir farkla daha çabuk. Bu da MotoGP ve F1 arasındaki hız farkının kabaca ifadesi
MotoGP araçlarının virajdaki limitleri esasında iki tanedir:
1.) Bir viraja girerken yavaşlamak için yeterli zaman
2.) Motorun virajı dönerkenki hızı.
İki durumda da birçok faktör devreye giriyor. Özellikle etkili olanlar ve farkı yaratanlarsa şunlar:
A.) iki aracın farklı dinamiklerinden dolayı, MotoGP’de motorun aşırı yatması-dönmesi tehlikesi vardır.
B.) araç aeordinamilerindeki önemli farklılıklar: MotoGP’de böyle bir şey yok fakat F1 araçları büyük oranda böyle yavaşlıyor.
C.) iki aracın lastik izi arasındaki görülebilir fark.
Birinci durumu ölçmek için Brembo olarak A1 Ring’de birkaç ölçüm yaptık:
|
Formula 1 |
MotoGP |
1. Virajda Fren Süresi |
1,3 saniye |
4,0 saniye |
3. Virajda Fren Süresi |
1,5 saniye |
5,0 saniye |
8. Virajda Fren Süresi |
0,9 saniye |
3,5 saniye |
İkinci durum için yaptığımız ölçümlerse aşağıda:
|
Formula 1 |
MotoGP |
1. Viraj Giriş Hızı |
113 km/h |
97 km/h |
5. Viraj Giriş Hızı |
156 km/h |
121 km/h |
8. Viraj giriş Hızı |
179 km/h |
134 km/h |
Doğal olarak, motorların fren mesafesi Red Bull Ring’de fark edilir ölçüde uzun:
|
Formula 1 |
MotoGP |
1. Virajda Fren Mesafesi |
116 metre |
210 metre |
2. Virajda Fren Mesafesi |
146 metre |
250 metre |
5. Virajda Fren Mesafesi |
77 metre |
144 metre |
Brembo mühendislerinin gözlemlerine göre, bir MotoGP sürücüsü turunun %29’unu frenleyerek geçirmesi bir sürpriz olmazken, Formula 1 sürücülerinde bu oran sadece %17.
Bu fark, büyük oranda farklı tur zamanları çıkmasına da sebep oluyor.
Açıklamaysa görece basit: Formula 1 araçları frenleme güçlerini anında yere iletebiliyorlar, çünkü denge büyük bir problem değil; ancak MotoGP sürücüleri bütün fren güçlerini tek seferde kullanamıyorlar, çünkü yere tutunabilecekleri sadece iki tekerlekleri var ve bu takla atma riskini de beraberinde getiriyor.
Ek olarak, tek koltuklu araçlar MotoGP motorlarıyla kıyaslandığında dört katı kadar geniş bir iz açıklığına sahip. Ne kadar büyük iz açıklığına sahipseniz, sahip olduğunuz frenleme gücünü o kadar rahat yere iletebilirsiniz.
İşte bu yüzden farklı şampiyonalardaki sürücülerin karşılaştığı yavaşlamalar ve bu esnada maruz kaldıkları G kuvveti birbirinden çok farklı. Bu fark, kullandıkları araçların farklılıklarından ileri geliyor.
|
Formula 1 |
MotoGP |
Ortalama Yavaşlama |
4,4g |
1,3g |
Maksimum Yavaşlama |
5g |
1,5g |
Austin’in aksine, Red Bull Ring pisti 4 teker vs 2 teker karşılaştırmasında çok farklı şeyler talep ediyor. Brembo mühendislerine göre, Formula 1’de zorluk seviyesi ortayken, MotoGP frenlemesi daha zor gerçekleşiyor.
Peki biz bu kıyaslamadan ne öğrendik? Frenleme Formula 1’de MotoGP’de olduğundan çok daha belirleyici bir faktör.
Bu yazı, Brembo tarafından Ağustos atonda yayınlandı ve Ufuk Bal tarafından Türkçeye çevrildi.