Formula 1'de takımların daha fazla performans bulabilmesi için veri dağlarını iyi bir şekilde analiz etmesi süreci oldukça zorlu geçer. Ancak bu konuda çığır açabilecek teknoloji yakın gelecekte devreye girebilir.
Formula 1 gibi teknolojik açıdan en üst seviyede olan bir sporda, veriler çok büyük öneme sahiptir. Günümüzde, bilgisayar ekranında bir şeylerin iyi çalıştığını söyleyen numaralar yoksa, yükselmek de kolay olmuyor. Adrian Newey gibi tasarım dehaları için bile, bilgisayar bir şeye hayır diyorsa, onu unutmak gerekir.
Rüzgar tüneli çalışmaları, CFD'nin gelişimi, pilot simülatörleri, pist testleri ya da yarış boyunca atılan turlar... Takımlar her bir aşamayı kaydediyorlar ve onlara maksimum performans sağlayacak konularda çözüm bulmaya çalışıyorlar.
Her bir takımın garajında, terabaytlarca veri akışı oluyor. Ancak avantaj, toplanan verilerin büyüklüğüyle değil, bu verilerin hızlı işlenmesine bağlı oluyor. Bu konu önem açısından ilk sıralara alınarak, takımların bir şeyleri açığa çıkarmasında çok değerli cevaplar alınabiliyor.
Bu gelişim mücadelesi, samanlıkta iğne aramaya benziyor. F1 gibi hızla gelişen dünyada, tüm günü sistematik olmayan bir şekilde çalışarak geçiremezsiniz. Her şeyi zamanında yapmanız gerekir. Antrenman seansında cevabını almanız gereken soruları cevaplayamazsanız ya da aynı şekilde rüzgar tünelinde boşa sürüş yaparsanız, tur zamanı açısından kaybedeceksiniz demektir.
Bu sürecin ilk aşaması, araçlardan veri toplamaktan geçiyor. Teknolojik açıdan her şeyin ne kadar geliştiğine bakalım. F1'de ilk sensör, 1979 Williams FW07'de kullanıldı. O dönemde, bir turluk veriyi indirmek 20 dk sürüyordu.
Toto Wolff, Mercedes AMG F1
Günümüze gelelim... Mercedes, Qualcomm ile hazırlamış olduğu kablosuz veri transferi ağı sayesinde araç daha pite dönmeden elde edilen tüm veriler çoktan pit alanına gelmiş oluyor.
F1'deki veri alanında zorlama çok hızlı bir şekilde gerçekleşti ancak pit alanındaki değişiklikler oldukça ciddi oldu. Takımların çalışma şekli gibi birçok konuda değişiklik oldu.
Williams'ın Bilgi İletişim Bölümü Başkanı Graeme Hackland, 2014'te takıma katılmasından bu yana her şeyin daha fazla dijital olması konusunda büyük değişiklik yaşandığını söyledi.
Hackland "Artık her şey verilerle oluyor. Sadece pite girip hangi lastikleri takacağımız değil, aracın yaşam süreciyle ilgili her karar verilere göre veriliyor."
"Dijital dünya, manuel olarak yapılan bazı süreçleri de devraldı. 2014'te geldiğimde görevi olan ve lastiklerin sıcaklığı, basıncı gibi verileri kağıt üzerinde not alan lastik mekanikeri vardı."
"Bunları kağıtlara yazıyor, sonrasında bilgisayarına giderek dijital ortama kaydediyor ve bu sayede pit duvarındaki mühendis gerekli verileri görüyordu."
"Bu süreç artık dijitalleşti. Pit duvarında oturan mühendis canlı olarak verilere ulaşıyor. Artık mühendisler doğru karar vermek için verilere ihtiyaç duyduğunda onları ellerine alıyorlar."
"Geçmişte mühendis 'Şu set lastiği istiyorum' diyordu ancak o lastik doğru ya da yanlış olabiliyordu çünkü gelen bilgi 5 dakika öncesine ait oluyordu. Şimdi ise her şey tam zamanlı." diyor.
F1'in en kötü yanlarından birisi, yerinizde sayarsanız geriliyor olmanız. Bu yüzden sürekli olarak veriler üst üste geliyor ve bu açıdan sınırların zorlanması gerekiyor. Rakipleriniz karşısında avantaj kazanmak için her türlü performansı kazanmanız gerekiyor.
Mercedes-Benz F1 W08 pit duvarı ve telsiz kontrol paneli
Teknoloji asla yerinde durmuyor ve her zaman her şeyin daha hızlı, daha iyi yapılması gerekiyor.
Bu özelliği F1'i Acronis gibi bir şirket için çekici hale getirdi. Williams, geçtiğimiz haftalarda Acronis ile anlaştığını duyurmuştu. Taraflar birlikte teknolojik açıdan sınırları daha fazla zorlayacaklar.
Acronis Başkanı John Zanni, "Teknolojinin değişme oranı akıl almaz seviyelere ulaştı." demişti.
Ancak asıl büyüleyici olan şey şu anda yaşananlardan ziyade, gelecek adımda yaşananlar olacak gibi.
Son dönemde iş dünyasında en çok kullanılan kelimelerden birisi "blockchain" oluyor. Bilgilerin merkezi bir veritabanında yer alması yerine bu teknoloji ile nasıl daha iyi kullanılabileceği konusu anlaşılmaya çalışılıyor.
Blockchain, bilginin tek bir yerde değil, bir zincir içerisinde birbirine bağlı bloklar içerisinde saklanmasını sağlıyor. Böylece her bir değişiklik kayıt altına alınmış oluyor.
Bazı şirketler, hızlı bir şekilde blockchain trenine katılarak kendi sistemlerini kurarak hisse değerlerini yükseltmek istese de, Zanni F1'in bu teknolojiden farklı bir şekilde yararlanabileceğini düşünüyor.
Zanni "F1'i dikkate alırsak bu teknoloji, verinizin zarar görmediği ya da değişmediğini doğrulama sorununu çözebilir."
"5, 10 ya da 15 senelik veriler hakkında konuşurken, o verilerin parmak izini blockchaine eklediğiniz takdirde artık ortalıklarda olmasa bile, onun bu süreçte düzenlenip düzenlenmediğini görebilirsiniz. Bu bir örnekti."
Daniel Ricciardo, Red Bull Racing ve Simon Rennie, Red Bull Racing Yarış Mühendisi
"Endüstri, bunun değişim sağlayacak teknoloji olduğunu biliyor. Aynı son 20 senede internetin hayatımızı değiştirmesi gibi, blockchain teknolojisi ya da bu şekilde dağıtılmış dijital defterler, bir kez daha hayatımızı değiştirecek."
"Gelecek 20 sene boyunca neler olacak, hangi uygulamalar hayatımıza girecek bunu tahmin etmek zor. Bildiğim tek şey, şu anda bu deneyimi yaşamazsanız, en azından bu üretime dahil olmazsanız, ayak uydurmanız zor olacak. Bu tür konuların konuşulduğu ve çok sayıda girişimlerin ortaya çıktığı bir sürü konferansa katıldım. Bu yüzden bu konuyu ne kadar dikkate aldığınız önemli olacak." dedi.
Yapay Zeka
Blockchain teknolojisinin dünyayı ve muhtemelen F1'i değiştireceği konusunda şüphe yok ancak Zanni'ye göre gelecek 12 ay boyunca heyecan uyandıracak asıl şey farklı olacak.
Zanni'ye göre Yapay Zeka (AI) gelecek sene ve bundan böyle asıl teknoloji savaşının yaşandığı alan olacak.
Bu yapay zeka ile pit duvarında akıllı robotlar oturup, algoritmalarını kullanarak doğru stratejiyi belirlemeyecekler. Bahsi geçen yapay zeka, ilk olarak veriye erişimde daha iyi yardımcı olacak.
Bilgisayarlar hangi verilerin kaydedilmesi gerektiğini, hangi verilerin daha öncelikli olduğunu öğrenecekler. Ek olarak yapay zeka bir adım daha ileriye gidecek ve sıradaki ihtiyaç duyulan veriyi hemen getirecek.
Yani en kısa sürede samanlıkta iğne aramak zorunda kalmayacaksınız. Bu teknoloji ile siz daha düşünmeden iğne çoktan elinize gelmiş olacak.
Zanni "Derin öğrenmeyi nasıl kullanabiliriz buna bakıyoruz. AI teknolojisi ile manuel olarak düşünmek yerine bazı şeylerin otomatik olarak olmasını yapmaya çalışıyoruz. Bu büyük bir mücadele..."
Kodlar
Williams gibi son senelerde teknolojik anlamda çok ciddi değişim gösteren takımlarda bile, şu anki teknoloji ile AI'nin yani yapay zekanın devreye gireceği dönem arasında yaşanacak değişim devasa olacak.
Hackland'in bu konuyu şöyle açıklıyor: "Birisi sizden son 3 ayda yaşanan bir şeyi isterse, bunu oldukça kısa sürede getirebilirsiniz. Yarım gün ile bir gün arasında sürebilir. Ancak daha geriye gidersek, daha uzun zaman alır. F1 için bu yeteri kadar iyi bir şey değil."
"O veriyi iki gün sonra ortaya çıkardığınızda, mühendis artık ona ihtiyaç duymaz ya da gelecek yarış için o bilgiyle araca performans ekleyemezsiniz."
Yapay zeka ile düşünülen şeyler başarılırsa, takımlar verilere ulaşım sürecini çok ciddi seviyede hızlandırmış olacaklar.
Zanni "Bu konudaki sorun, F1 ya da veri korumada AI'nin temel fonksiyon mu olacağı yoksa günümüzde zaten yapılmakta olan çalışmalara destekleyici olarak mı görev alacağı olacak. Fark burada olacak."
"Şu anda video arşivini inceleyip, videolarınıza bakarak onları kategorize eden sistemlerimiz var. Bunu başarmak için çok fazla bilgisayar gücü kullanıyoruz. Bunu gerçekten kullanışlı hale getirmemiz mıuhtemelen 6 ile 12 ay arasında zaman alacak."
"Ancak gerçek şu ki Williams risk almaya ve yeni şeyler deneyerek bize yardımcı olmaya istekli çünkü bu sayede onlara temel görevlerde, veri geri dönüşümlerinde ve yedekleri dönüştürmede ihtiyaçlarını verebiliyoruz. Yeni pazar lideri teknolojilerde onlarla birlikte çalışabiliyoruz. Ve bu çalışma onlara rekabetçi alanda avantaj sağlayacak." diyor.
Bu konudaki açıklamaları dinlediniz. Artık F1 dünyası hazır olmalı. Robotlar geliyor!
Roborace aracı
tr.motorsport.com