Formula 1'in 2017'de yürürlüğe girecek yeni kurallarının odak noktası aerodinamik ve lastik değişimleri oldu. Ancak bu ikilinin yapacağı etkiler, önümüzdeki sezonda araçların birçok alanda zorlanmasına neden olacak.

Değişikliklerin hissedileceği alanlardan birisi, 2016'ya göre tork kuvvetlerinin %25 oranında artacağı frenleme olacak.

Buna paralel olarak 2017 yılında fren disklerinin maksimum kalınlığı, 28 mm'den 32 mm'ye çıkacak. Aradaki farkı aşağıdaki fotoğrafta görebilirsiniz.


Brembo frenler

Ancak 2017'de gelen yol tutuşu dolayısıyla bazı pistlerin doğasının değişme ihtimalinin bulunması (frenlemenin kolay olduğu yerler zorlaşabilir) nedeniyle iş, sadece frene daha fazla asılmak ile çözülmüyor.

Dahası modern fren sistemlerinin - lastik ısısı düzenleme ve aerodinamik performans için disk ve kanalların kullanılmaya başlamasıyla - karmaşıklaşmış olması, akımların bu yeni mücadelede izlenecek en iyi yaklaşımın hangisi olduğu konusunda farklı yollar izleyeceği anlamına geliyor.


Ön fren diski (28 mm)

Neden %25'lik artış?

Fren kuvvetlerindeki artış, F1 araçlarının daha hızlı oluşuyla otomatik olarak gelecek bir şey değil.

Çünkü mantıken düzlüklerde daha yavaş, virajlarda daha hızlı gidebilen bir otomobilin daha çok değil, daha az fren kuvvetine ihtiyaç duyması lazım.

Durum tam tersi olsaydı, yani düzlüklerde daha hızlı ancak virajlarda daha yavaş araçlarla karşı karşıya olsaydık daha yüksek hızlardan daha düşük hızlara inileceği için fren kuvvetleri artardı.

Ancak taşıt dinamikleri biraz karmış bir konu. Bu değişimin arkasındaki neden, daha geniş lastikler ve daha fazla downforce nedeniyle artan yol tutuşu. Çünkü bu sayede pilotlar daha geç ve daha sert frenlemeler yapabilecek.

Motorsport.com'a konuşan Brembo'dan Mauro Piccoli, "Tutuş seviyesi daha yüksek, yani temel olarak daha kısa frenleme süresinde daha fazla kuvvet iletilebiliyor. Bunun sonucunda maksimum fren torku (momenti) artıyor. Yaklaşık %25'lik bir artış bekliyoruz." dedi.

Daha hızlı araçların yaratacağı zincirleme bir etki de olabilir. Örneğin sürücülerin bazı virajları tam gaz ile dönecek olması, virajlara eskiden daha hızlı girecekleri anlamına geliyor.

Piccolo durumu şu şekilde açıkladı:

"Simülasyonlarda - Silverstone'un ikinci ve üçüncü virajları gibi - sıralı şekilde gelen virajlarda biraz yavaşladığını gördük. Araçların ilk viraj için yavaşlamaları ikinciye girişte daha düşük bir hıza neden oluyordu.

"Bazı pistlerde bu tür virajlardan ilkinin çok dar ve zorlu olmaması durumunda tam gaz geçilmesini, yani ikinci viraja girişin 2016'ya oranla çok daha yüksek hızlarda gerçekleşmesini bekliyoruz.

"Yani Silverstone ve Interlagos gibi pistlerde yavaşlama noktalarının azalacağını ancak frenleme enerjisinin artacağını öngörüyoruz. Bu da daha yüksek tork anlamına geliyor. 2016'da frenleme konusunda hafif olan pistler 2017'de zorlayıcı hâle gelebilir.

"Daha kısa sürede diske daha çok enerji yüklerseniz daha fazla ısı yayılımı olur - bu nedenle daha fazla soğutmaya ihtiyacımız var."

Teknik değişiklikler

Kuvvetteki artış dolayısıyla frenlere yönelik kurallar da değişti. Maksimum disk kalınlığı 2017 sezonu için 32 mm'ye yükseltildi.

Artan boyut sayesinde Brembo, geçtiğimiz yıl 1,200 adet olan soğutma deliği sayısını 1,500'e çıkarma konusunda daha esnek çalışabilecek.

Frenlemede G-kuvvetlerinin 6G seviyesine çıkmasını bekleyen Piccoli:

"Daha kalın disk sayesinde açılan alana daha fazla soğutma deliği ekleyebileceğiz. Bu sayede, 2017'de beklediğimiz fren torku artışına bağlı olarak daha güçlü fren valfi sabitleme sistemleri tasarlayabileceğiz. Kısacası bu fren kuvvetine uygun bir disk yapmamız lazım."


Brembo fren gelişimi 2005-2015

Geçişlere etki

2017 kuralları araçları daha güzel görünümlü ve hızlı yapacak ancak büyük bir kesim yarışların daha heyecanlı hâle gelmeyeceğinden korkuyor.

Artan aerodinamik hassasiyet dolayısıyla sürücülerin birbirini takip etmesi daha da zorlaşacak. Ayrıca kısalan fren mesafeleri geç frenajla yapılacak geçişleri daha da zorlaştıracak.

Piccoli durumun kötü olmayabileceğine işaret etti. 2017 sezonunda araçların bazı virajlara daha hızlı gelmesi sonucunda yapılacak frenlemenin daha yoğun olması bazı fren mesafelerini uzatabilir.

"Evet, bazı fren mesafeleri daha kısa olacak ancak frenlemenin eski hâliyle mukayese edilip edilemeyeceğini anlamanız gerekiyor.

"Eğer viraja bir önceki dönemeç için yavaşlamadan geldiğiniz zaman frenleme yükünüz artıyor. Yani hız eskiye oranla daha fazla olacak, sonuç olarak frenlere binecek yükün artması yavaşlama mesafelerini arttırabilir.

"Simülasyonlar yaptık ancak tüm pistlerin farklı olması ortalama bir değer belirlemeyi zorlaştırıyor. Herhangi bir tahmin yapmadan önce gerçek durumu araçlarda görmemiz gerektiğine inanıyorum. Barselona testi bize iyi bir geri bildirim olacak. İlk testten sonra daha kesin konuşabiliriz."


Elektronik fren düzeni

Takımlar bölünmüş durumda

Sezon öncesinde frenlerle alakalı ilginç noktalardan birisi de, takımların arka disklerde kullanacağı maksimum disk çapı konusunda herhangi bir fikir birliğinin olmayışı.

2014 yılında gelen, aracın durdurulmasında kinetik Enerji Geri Dönüşüm Sistemi'nin (ERS) yardımını alan Brake-by-Wire (Elektronik Fren) sistemi sayesinde arkadaki fren diski ve kaliper boyutları küçülmüştü. Çap 278 mm'den 268 mm'ye inmişti fakat Brembo'nun tedarikçiliğini yaptığı takımlar kalınlık ölçüsünü 28 mm olarak kullanmaya devam etmişti.

Bazı takımlar 2017'de artacak olan fren kuvvetlerine rağmen, 150 gramlık ekstra ağırlık nedeniyle, 32 mm kalınlığındaki disklere geçiş yapmamayı tercih etti.

Mercedes, sene sonunda yapılan serbest antrenman seanslarında 2017 tasarımına yönelik fren deneyleri yapmıştı.

Piccoli, "Şu anda 28 mm disk ile devam etmek isteyen takımlar da var, 32 mm'lik disklere geçiş yapmak isteyen takımlar da var. Evet, durumun frenler ve fren performanslı ile alakası var fakat tek sebep bu değil.

"Geçtiğimiz yıllarda frenler lastik sıcaklıklarını kontrol etmekte kullanılıyordu, bu nedenle yapılan seçimlerin arka bölümdeki sıcaklık kontrolü dolayısıyla farklılık gösterdiğini düşünüyorum. Bekleyip göreceğiz.

"Bu hususta kaliper tasarımının da etkisi var. 32 mm'lik disklerle ilerlemeye karar veren herhangi bir takım ihtiyaç duydukları zaman 28 mm'ye geçiş yapabilir. Diski inceltmek mümkün. Ancak 28 mm'likler ile devam etmek isteyip sonra 32 mm'ye geçiş yapan takımların kaliper tasarımını değiştirmesi gerekecek."

Şu anda takımların %40'ı 28 mm ile devam etmek istiyor, geriye kalan %60 ise 32 mm'lik disklere geçiş yapmayı tercih etmiş. Hangi yolun doğru olduğunu testler başladığında ve takımlar 2017 Pirelli lastiklerini daha iyi anlamaya başladığında göreceğiz.

"Frenler üzerinde oluşacak gerçek yükü ve sürücünün gerçek ihtiyaçlarını anlamamız gerekiyor. Sürücü frenleme çizgisindeyken basıncı veya torku düşünmez, onu pedal mesafesine göre aldığı yavaşlama ilgilendirir. Onun frenlerden beklentisi belirli bir pedal konumu veya pedal kuvvetinin aracı ne kadar yavaşlattığıdır.

"Gelen bu değişiklikler sonucunda sürücü hissiyatı seviyesinde yük artışını anlamamız gerekiyor. Pilot geri bildirimlerine göre fren sistemini ayarlayabiliriz.

"Simülasyonlarda çok çalıştık fakat her takımın fren sistemi farklı. Bu sezon da fren sistemlerinde farklı yaklaşımlar göreceğiz. Kimin doğru yolda olduğunu görmemiz gerekiyor."

Barselona testleri sadece yeni nesil araçların gidişini değil, aynı zamanda ne kadar iyi durabildiklerini de gösterecek.


Jolyon Palmer, Renault Sport F1 Team RS16 lastiklerini kitliyor

tr.motorsport.com